Wat veroorzaakte de Euro-crisis? De politieke economie van inkomensongelijkheid? Wellicht!
Wat veroorzaakte de Eurocrisis? Overheidstekorten? Nou… nee dus. Voorafgaand aan de crisis waren de tekorten in Spanje, Ierland en zelfs in Italie niet hoog (Griekenland had al wel een probleem). En de Spaanse staatsschuld is nog altijd lager dan de Duitse. Maar, waarom zitten de genoemde landen dan wel in de problemen? Behalve voor Ierland heeft het veel met het tekort op de lopende rekening te maken. Dat tekort was voor al deze landen, behalve Ierland, hoog. Erg hoog. Wat betekende dat ze continu geld moesten lenen om de importen te betalen. En als er dan een crisis uitbreekt, waarbij opeens het vertrouwen wegvalt, dan lukt dat niet meer (een ‘Minsky-moment’, heet dat tegenwoordig). Oeps, ‘Frankfurt, wit haben ein Problem’.
Maar, wat veroorzaakte dan die tekorten? Dit is een aardig verhaal daarover. Kort gezegd: hoge inkomensongelijkheid (nog stammend uit de tijd van o.a. Franco, Salazar en de Griekse kolonels) in combinatie met een belastingsysteem dat niet erg gericht was en is op juist het belasten van die hoge inkomens maakt het voor de overheid lastig om voldoende geld binnen te krijgen, terwijl juist de hoge inkomens veel luxe goederen uit het buitenland invoeren… wat het genoemde tekort oplevert. Zit daar wat in? Op Eurostat zijn gegevens te vinden over de ongelijkheid in inkomen (niet de GINI-index, wel de ratio (inkomen top 20%/inkomen laagste 20%). Deze zijn weergegeven in de grafiek hieronder:
En ja, er lijkt een duidelijk verband te zijn. Alle landen in het ‘rechter rijtje’ hebben een valutaproblemen gehad die tot een crises leidde (ook de Baltische staten, of eigenlijk de crediteurs van deze staten, zijn ‘overeind’ gehouden met leningen die door het IMF gecoordineerd werden)). Tegelijkertijd zitten een aantal succesverhalen (Zweden!) juist aan de linkerkant. Opmerkelijk genoeg stijgt de ongelijkheid in Denemarken (waar het economisch erg slecht gaat) terwijl deze juist minder wordt in Zwitserland (waar het tot op heden nog goed gaat). Er lijkt dus een duidelijke verband te zijn tussen inkomensongelijkheid en het Europrobleem…. wat dan weer aangeeft dat het neo-liberale recept (meer ongelijkheid om de prikkels te versterken!) misschien toch zijn grenzen kent. En wellicht zelfs de Euro onderuit zal halen. Ironisch. Er speelt natuurlijk meer, zoals de huizenzeepbel in Ierland. Maar de alternatieve narratio over de diepere oorzaak van de problemen lijkt consistent met de feiten.
Van de drie grootste implosies (Ierland, IJsland en Griekenland) staat IJsland er niet bij, terwijl Ierland vergelijkbaar is met Nederland. Misschien interessant om ook de grote succesverhalen (Azie) toe te voegen?
Heh kijk, hier staat een olifant in de kamer; de afgelopen ~20 jaar hebben de banken, met volle medewerking van de overheden, de krediet kranen wijd open gezet en groepen burgers en sommige overheden hebben zich volgeladen met schulden. Prijzen van bezittingen zijn waanzinnig opgepompt en de economie is een piramidespel geworden. Op het moment dat dit “spel”, in feite fraude op gigantische schaal, vast loopt, worden, op een enkel landje na, de verliezen willens en wetens overgeheveld van daders naar de rest van de bevolking. In sommige landen is de piramide nog niet omgevallen en lijkt het alsof het nog best goed gaat maar ook daar zal de inkomensongelijkheid toenemen wanneer de verliezen door de medeplichtige overheid meer en meer opgelegd worden op de bevolking.
Economen, daar is de deur en hier de prullebak voor uw diploma.
Hoi Merijn,
Bedankt voor je heldere inzichten. Ik vond je blog image via google, waaar ik ook al een andere grafiek had gezien die op eenzelfde ongelijkheid->crisis duidt: http://www.cbpp.org/cms/index.cfm?fa=view&id=2908 in het bijzonder figuur 1. Je kunt dan zien dat in de VS voor de crisis van 1929 dezelfde ongebalanseerde inkomensverdeling was als in 2008 (2007). Heel erg bedankt dus voor je informatie, dat je dit ook voor de Euro-crisis-landen hebt aangetoond, waardoor het in mijn ogen ook een echt ekonomies feit is. De marktwerking is leuk, maar ongebreideld is uiteindelijk altijd dom.