De Baltische staten: Schulddeflatie in actie
In aanvulling op het artikel van collega Knibbe zou ik de rol van financiële bubbels in de Baltische staten willen benadrukken. De post-sovjet economieën kwamen uit het communisme zonder enige schuld. Buitenlandse financiers zagen hier kans om de postsovjet economieën vol te pompen met schuld, de Oostenrijkse banken in Hongarije en Roemenië en de Zweedse banken in de Baltische staten. Michael Hudson, adviseur van de Letse oppositie, meldt in dit verband dat 87% (!) van de Letse schulden in euro’s zijn gedenomineerd.[1] Externe schulden, schulden aan buitenlandse crediteurs, zijn in alle drie de Baltische staten enorm gestegen sinds 2004. 
Bron: BIS/IMF/World Bank Joint External Debt Hub
Vanaf 2008 is de stijging van de verhouding uitsluitend te wijten aan de enorme daling van het bbp. De nominale uitstaande externe schuld is in Letland bijvoorbeeld al met 10,7% gedaald. De terugval van de economie is grotendeels te wijten aan deze schulddeflatie.[2]
De invoer van buitenlands krediet werd gebruikt om het handelstekort van de Baltische staten te financieren. Deze kredietstromen werden niet gebruikt voor investeringen in de productieve economie, maar werden gebruikt om te speculeren op activaprijzen. Een gigantische huizenbubbel van Ierse proporties werd bekostigd met buitenlandse kapitaalstromen. Prijzen gecorrigeerd voor inflatie zijn in een periode van zeven jaar enorm gestegen, om vervolgens compleet in te storten. 
Bron: Central Statistics Bureau of Latvia, Statistics Estonia en Ober Haus. Gegevens over huizenprijzen zijn niet geheel betrouwbaar, omdat het bij b.v. Estland en Litouwen alleen gaat om de prijzen van appartementen. Desondanks geeft deze data een goede indicatie van de prijsbubbel.
Gepaard met deze prijsstijging ging uiteraard een flinke stijging van de hypotheekschuld: 
Bron: Hypostat
Deze bubbel in vastgoed is niet verwonderlijk gezien het beleid van de Baltische staten. Alle drie de landen maakten gebruik van een uiterst regressieve vlaktaks op inkomen in combinatie met lage belastingen op onroerend goed.[3] In Letland is er inmiddels sprake van een vlaktaks van 51% gecombineerd met een omzetbelasting van 7% en een onroerendezaakbelasting van minder dan 1%.[4] Dit is het walhalla voor de rentenier. Lage belasting op vastgoed maakt dat de huurwaarde volledig kan worden gekapitaliseerd in nieuwe leningen.
Dit attractieve beleid voor de vastgoedsector heeft ervoor gezorgd dat de Letse economie steeds meer is verschoven van een economie gebaseerd op industrie en nijverheid, naar een economie gebaseerd op sectoren gerelateerd aan vastgoed.
Sectoraal aandeel in de nationale economie van Letland ![clip_image002[8]](http://www.luxetveritas.nl/images/8a7d4ce6e8e9_108D0/clip_image0028.jpg "clip_image002[8]")
Omdat de Baltische staten willen toetreden tot de eurozone hebben zij hun munteenheid gekoppeld aan de euro. Hierdoor kunnen de Baltische staten hun munteenheid niet devalueren om de export te bevorderen, noch kunnen ze expansief monetair beleid voeren. Zelfs als de Baltische staten niet zouden willen toetreden tot de euro zou devaluatie onwenselijk zijn. Omdat de schulden in euro’s zijn gedenomineerd worden de schulden veel groter wanneer de waarde van de munteenheid ten opzichte van de euro zou dalen.
In het kort, de Baltische staten zijn het slachtoffer geworden van een verschrikkelijk wreed economisch experiment. Het lijkt er bovendien op dat de Baltische staten nog vele jaren van krimp/lage groei tegemoet gaan zien. Dat Griekenland en de andere PIIGS nu wordt geadviseerd om hetzelfde pad te volgen is bijzonder kwalijk.
[1] Michael Hudson. “Eastern Europe won’t pay what it can’t pay.” Financial Times, 8 april 2010
[2] Irving Fisher (1933). “The Debt Deflation Theory of Great-Depressions.” Econometrica, 1(4), pp. 337-357 http://fraser.stlouisfed.org/docs/meltzer/fisdeb33.pdf
[3] Deena Greenberg (2009). “The Flat Tax: An Examination of the Baltic States.” CUREJ, http://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1158&context=curej
[4] Michael Hudson (2010). “Latvia’s Cruel Neoliberal Experiment.” in Armand Strazds. “Latvia Renewed.” Concorde Centre http://isslerhall.org/drupal/sites/default/files/Latvia_Renewed_2010.pdf
[…] kapitaal in de Baltische staten tot de vorming en het uiteenspatten van een zeepbel. Zie hier en hier. De landen hadden de keus om hun munt te devalueren – en het IMF raadde dat zelfs aan. Maar […]
Met welke berekeningswijze komt u bij een vlaktaks van 51% voor Letland? Volgens eurostat heeft Letland een vlaktaks van 25%, die van Estland is 21% en Litouwen is 15%.
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-DU-11-001/EN/KS-DU-11-001-EN.PDF (p.99)
Als men de socialezekerheidsbijdragen en de werkgeversbijdragen erbij telt, blijft de belasting op arbeid in Letland minder dan 30%.
Cijfers voor mijn laatste bewering vindt u terug in hetzelfde document op bladzijde 100.
[…] u deze vaststellingen nogal hijgerig vindt klinken – maar op deze blog overdrijven we nooit. Zie deze post. Rond 2007 werden de financiële markten nerveus – en in 2008 keerde het kapitaal terug naar […]