Cultuurverandering bij DNB: Een Update
Kleijwegt en zijn kwaliteiten:
In mijn vorige artikel schreef ik dat Rudi Kleijwegt de directeur zou worden van de nieuwe divisie bij DNB. Ik zette toen mijn vraagtekens bij zijn benoeming, hij was jarenlang het toonbeeld van gefaald beleid geweest en moest nu plots vrijwel alles gaan veranderen waar hij jarenlang in geloofd had. Dit leek mij niet de meest geschikte persoon, tenzij de cultuurverandering puur cosmetisch was.
Gister bleek dat een andere instelling Kleijwegt’s kwaliteiten wel erkent. De Rabobank heeft Rudi Kleijwegt aangenomen om de functie van directeur toezicht te gaan vervullen. In deze functie zal hij verantwoordelijk zijn voor de interactie met o.a. zijn voormalig werkgever.
Interessant is ook dat deze grotere arbeidsmobiliteit tussen private partijen en haar toezichthouders, één van de centrale adviezen was van de commissie Maas. Dit rapport werd o.a. door PvdA minister Bos geprezen als zijnde “een welkom rapport.” De commissie stelde voor om “grotere arbeidsmobiliteit tussen de banken en toezichthouders” en “tijdelijke detacheringen van bankmedewerkers bij toezichthouders en omgekeerd” te bevorderen. Dit advies is niet verwonderlijk gezien de samenstelling van deze commissie, waar diverse leden in zaten die een overstap van overheid naar private sector hadden gemaakt:
| Commissie-leden | Functies |
| Cees Maas | Voormalig vicevoorzitter en CFO van de raad van bestuur van de ING Groep (1996-2007) en voormalig thesaurier-generaal bij het ministerie van financiën (1986-1992). |
| Wim van de Goorbergh | Plaatsvervangend voorzitter en CFO van de raad van bestuur van de Rabobank(1993-2002). Diverse commissariaten onder andere bij de BNG (de vierde bank van Nederland), DELA (verzekeraar) en NIBC (een zakenbank). |
| Tom de Swaan | Van 1972-1999 werkzaam bij DNB. Van 1999-2006 de CFO bij ABN Amro, van 2006-2008 adviseur van de RvB bij ABN. Commissariaten bij o.a. Zurich Financial Services, DSM, Ahold en Van Lanschot. |
| Johanneke Wejtens | Beleidsadviseur van de EPP-ED (Christen Democraten) coalitie in het Europees parlement (2002-2006) , adviseur financiële markten bij de Nederlandse vereniging van banken (2007-2009). Trad na de publicatie van het rapport van de commissie Maas in dienst bij de ING groep als manager van public and government affairs. |
| Sylvester Eijffinger | Professor in de monetaire economie aan de universiteit van Tilburg. Voorzitter van de monetaire kring, “een beleidsforum van academici en beleidsmakers bij de centrale bank, het ministerie van financiën, banken, pensioenfondsen en andere financiële instellingen.” Lid van de raad van bestuur van het wetenschappelijk instituut van het CDA en redacteur van Christen Democratische Verkenningen. |
Waarom is dit van belang volgens de commissie Maas? Toezichthouders hebben volgens Maas een “hoge mate van professionele kennis en inzicht” nodig en waar anders deze expertise te vinden dan in de bancaire sector? Nergens beschrijft de commissie Maas enige problemen met deze redenering. Als dit een geldige argumentatie is, waarom dan niet Bin Laden benoemen om de ‘war on terror’ te leiden? De man zal vast een “hoge mate van professionele kennis en inzicht” bezitten op het gebied van terreur en volgens de redenering van de commissie Maas het meest geschikt zijn om dit kwaad te bestrijden. In dit geval ziet iedereen onmiddellijk hoe absurd de redenering is. Bin Laden heeft toch een ideologie? Waarom zouden we verwachten dat Bin Laden opeens zijn ideologie afzweert wanneer we hem een positie geven als bestrijder van terreur? Op een zelfde manier zijn ex-werknemers van een bank geen neutrale technocraten. Deze zullen maar lastig kritisch zijn over de gedragingen van hun voormalige werkgever(s) en zullen zich veel meer kunnen inleven in de situatie van de banken dan in die van haar slachtoffers.
Op een zelfde manier is het uiterst schadelijk dat er zoveel toezichthouders de overstap maken naar de bancaire sector. Het is een indicatie van de manier waarop toezichthouders hun rol vervullen. Zou een bank een toezichthouder inhuren als deze jarenlang uiterst kritisch te werk was gegaan en strak toezicht had gehouden? Nee dus, zo’n persoon is geen aanwinst voor een bank. Wel een aanwinst is iemand die in feite hun waarden deelt, iemand die weet hoe de bancaire sector werkt en iemand die bovendien door zijn rol als toezichthouder belangrijke informatie bezit over concurrenten. Het geval van Rudi Kleijwegt is met name pijnlijk omdat deze nu verantwoordelijk is voor de communicatie met zijn oud-werkgever. Hier zien we gelijk al het probleem van de vergrote “arbeidsmobiliteit tussen de banken en toezichthouders.”
Banken nemen politici of ex-toezichthouders in dienst omdat deze zeer geschikt zijn om hun oud-werkgevers op afstand te houden. Het rapport Scheltema meldt dat de “positieve verwachtingen” van de toezichthouders over de komst van Zalm ervoor zorgden dat er geen hardere lijn jegens DSB werd gevolgd.[i] Uit het rapport van Scheltema blijkt verder dat Zalm volgens de AFM eigenlijk niet de expertise had om een financiële organisatie te besturen.[ii] Dit beeld werd gedeeld door oud-DSB medewerkers: “Hij kwam volledig blanco binnen. Als minister krijg je alles aangereikt van een heel ambtenarenapparaat. Bij DSB bleek dat hij gewoon niet wist hoe het werkt bij een bank.” Waarom werd Zalm dan toch €750.000 per jaar betaald voor zijn diensten, als hij geen wezenlijke expertise had op bancair gebied? Het antwoord is simpel genoeg, Zalm had andere kwaliteiten, kwaliteiten die zoals het rapport Scheltema beschrijft, DSB nog twee jaar de kans gaf om investeerders en consumenten op te lichten.
Wie houdt toezicht op de toezichthouders?
Kleijwegt zou oorspronkelijk de nieuwe divisie in het kader van de cultuurverandering gaan leiden. In plaats van Kleijwegt gaat nu een andere insider dit werk overnemen, Femke de Vries. De Vries werkt sinds 2003 bij DNB, eerst onder de divisie Juridische zaken en sinds 2009 als hoofd van het toezicht op de pensioenfondsen. Ze werd in 2008 afdelingshoofd Compliance en Integriteit en is in deze rol ongetwijfeld geconsulteerd over de cultuurverandering. In een artikel vlak na haar benoeming zegt de Vries: “De opdracht die de directie mij meegaf was de lat voor onze eigen compliance functie minstens zo hoog te leggen, als wij die voor de onder toezicht staande instellingen leggen.” Een vrij ironische opmerking in het licht van wat ruim een jaar later gebeurde met DSB.
Eigenlijk is er vrijwel niets bekend over de Vries, die een bliksemcarrière heeft bij DNB en vrijwel elk jaar een nieuwe functie lijkt te hebben ingenomen. Het is lastig te beoordelen bij welke belangrijke zaken in de financiële sector zij enige rol heeft gespeeld. Hoe dan ook, de Vries is een aanmerkelijke verbetering ten opzichte van Kleijwegt. Ik sta desondanks nog steeds kritisch tegenover de benoeming. Ik zou altijd iemand van buiten de corrupte cultuur van DNB of de financiële sector prefereren boven een insider.
Typerend is wel weer, wie nu de Vries haar vorige functie gaat overnemen. Het nieuwe hoofd toezicht op de pensioen- en beleggingsfondsen wordt Olaf Sleijpen. Sleijpen was al eerder werkzaam voor DNB van 1993-2001, daarna was hij van 2001-2004 adviseur van Wim Duisenberg bij de Europese Centrale Bank. In februari 2004 ging Sleijpen werken bij het APB, waar hij in september dat jaar directeur werd van de divisie financieel- en risicobeleid. In maart 2008 werd hij directeur bij de APG, een bedrijf dat pensioenfondsen in Nederland en buitenland adviseert.
Opnieuw zien we dus weer dat een ex-werknemer toezicht mag gaan houden op zijn voormalige werkgevers en opnieuw stel ik dezelfde vraag — waar is de cultuurverandering?
[i] Commissie Scheltema. „Rapport van de commissie van onderzoek DSB bank.” Den Haag, 2010 pg. 255
[ii] Ibid. pg. 55
Helder!
De vraag is of zo’n overgang succesvol is. Als ik me goed herinner was de heer de Swaan CFO van ABN Amro in 2005 toen de Bank een Cease & Desist order van DNB en de FED over zich heen kreeg?
[…] bankentoezicht bij DNB Rudi Kleijwegt vertrok in 2011 naar de Rabobank om ook daar de rol van Directeur Toezicht op zich te […]
Ontzettend leerzaam onderwerp! Ik zal zeggen dat ik dit niet had geanticipeerd in deze lastige tijden! Bestaat er een methode om me aan te melden voor deze onderwerpen?
Great hammer of Thor, that is poullfwrey helpful!