Netto door huishoudens betaalde rente (2012): 26,5 miljard.
Het goede van de troonrede, meta gezien, is dat het besef doordringt dat we in een balansrecessie zitten. Maar Dijsselbloem heeft nog steeds geen idee van de beleidsmatige consequenties.
Ware dat wel zo geweest dan had Dijsselbloem niet prominent die 11 miljard aan bruto-rente die de overheid betaalt naar voren gebracht. Overigens ontvangt de overheid ook nog eens 2,8 miljard aan rente, waarmee de netto door de overheid betaalde rente op 8 miljard komt (tabel S 13.1, nationale rekeningen). En die 8 miljard is niet bepaald de grootste rente-zorg van de huishoudens. Want de huishoudens zelf, die betalen, netto, 26,5 miljard aan rente. En de stijging van de door huishoudens werkelijk betaalde netto rente is na 2007 net zo groot als de totale netto door de overheid betaalde rente.
En dat terwijl de rente die de overheid betaalt is na 2007 juist gedaald: kijk hier voor een blogpost van Bas Jacobs, die genoodzaakt was dat nogmaals te melden zowel als om om het klassieke (en correcte) eerstejaarsverhaal over de overheidsrente nog maar eens op te schrijven: rente is altijd ook een ontvangst. Dijsselbloem moet leen dat geld en de daarmee verbonden schulden nooit weg zijn, in de macro-economie.
Ik wil een bedrag van 8 miljard uiteraard niet bagatelliseren. Maar het grote renteprobleem van de afgelopen jaren ligt dus niet bij de overheid. Het is zorgwekkend dat Dijsselbloem dit niet onderkent. En dat de prioriteit in het beleid niet veel sterker bij de schulden en rente van de huishoudens ligt.
Aflossen van de schulden gaat decennia duren. Tijd die we niet hebben – de langdurige werkloosheid is overal pijlsnel aan het oplopen, mede omdat we na 2007 al 6 jaar verspild hebben waarin de (vooral: hypotheek)schulden van huishoudens verder opliepen (ja, ook nog in 2012). Bovendien leidt aflossen van de schulden in het geval dat, zoals nu, banken de financiële ruimte die ze daardoor theoretisch krijgen niet gebruiken om nieuwe leningen te verstrekken tot netto geldvernietiging – een onopgelost probleem. Waarbij die financiële ruimte overigens ook nog is ingeperkt, door de overheid.
Een korte-termijn beleid waarin de lage ECB rente actiever wordt doorgesluisd naar huishoudens en het midden- en kleinbedrijf (Draghi wil trouwens niets liever!) is dus acuut nodig. En nee, dat is op dit moment absoluut, absoluut, absoluut niet tot zeepbellen aan het leiden, in de EU, #balansrecessie, #dalendewoningprijzen, #oplopendewerkloosheid, #afnemendewerkgelegenheid, #dalendegeldgroeieninflatie). En we mogen monetair wel eens wat actiever beleid voeren: in plaats van het geldvernietigingsbeleid in Cyprus had men kunnen proberen letterlijk de geldpers te gebruiken om de gedupeerde huishoudens en bedrijven te compenseren voor het afstempelen van hun banktegoeden (#hyperdeflatie). Dat een bank door het ijs zakt moet kunnen – maar er is geen reden om depositohouders dan ook in het wak te duwen.
Natuurlijk, als de rente lager wordt dan hebben de banken weer een probleem – het is niet prettig om zonder die 8 miljard extra rente (technisch: gaat niet 100% naar de banken) te leven, zeker niet wanneer je je kapitaal moet versterken! Maar ook de problemen van de banken en de mensen die daar nu nog wel werken zullen uiteindelijk beter op te lossen zijn met een gezondere financiële situatie van de huishoudens en werkgelegenheidsgroei elders in de economie. En daarvoor moeten echt zo snel mogelijk de inkomens-, balans- en cash-flow problemen van de huishoudens worden opgelost. Dat heeft momenteel financiële prioriteit AAA.
