De ‘rue des Mises’, Villers-Marmery.
Elk jaar gaan Carola en ik een aantal dagen wandelen. Vorig jaar had het niet mooier kunnen zijn. We liepen van Bazancourt, in de buurt van Reims, naar Chalons-sur-Marne. De leeuweriken zongen. Het koolzaad bloeide. De bijen – nou ja, geen bijen dus, wel veel lege bijenkasten. Het was zonnig maar niet te warm en niet te koud. En we hadden een uurtje nodig om van Beine-Nauroy naar de ‘Voie de la Liberté’ te lopen. Waarbij we een stuk land passeerden waar, bijna honderd jaar geleden en gerekend over een breedte van 40 kilometer, 500.000 jonge mannen waren gesneuveld.
Dat is 12 per strekkende meter.
En in dienst van de staat.
‘s-Avonds doezelde ik weg op de camping in Val-de-Vesle. En schrok op van het krassen van de eksters. Ik zweer het je: nergens krassen de eksters zo staccato als in Val-de-Vesle, nu nog, honderd jaar later.
De volgende dag liepen we door het volstrekt onopmerkelijke plaatsje Villers-Marmery – ware het niet dat er bij schuren en wijngaarden overal bordjes met namen als ‘Henessy’ en ‘Veuve Cliquot’ stonden. En juist daar stond ook dat bordje: ‘Rue des Mises’.
Figuur 1. De ‘killing fields’ bij Reims, waar honderd jaar geleden 500.000 jonge mannen sneuvelden. Op de achtergrond de ‘Montagne de Reims’, waar koningen en generaals vanuit de ‘Moulin du Reims’ met de modernste optische middelen de slachterij konden volgen.
Echt, te vinden op Google Maps. Gezien het meervoud was deze weg natuurlijk niet vernoemd naar de bekende Oostenrijkse econoom Ludwig von Mises. Maar het doet je stil staan bij waar de haat en negativiteit van veel economen, zoals Mises en ook Friedrich von Hayek, tegen de staat vandaan komt. Ik begrijp die aversie. Ze werden volwassen tijdens een wrede, zinloze, industriële oorlog. Een oorlog waarin het afmaken van je tegenstander geen handwerk meer was – maar hoogtechnologische massaproductie. Een oorlog waarin de leiders de grondstof hiervoor maar al te graag naar het front stuurden. Een oorlog die een eind maakte aan het geprivilegieerde bestaan van mensen als Hayek en Mises als leden van de elite van een autocratische, supra-nationale staat, Oostenrijk-Hongarije, met markten – inclusief arbeidsmarkten – waar de overheid zich niet mee bemoeide. Die wereld was verdwenen, door de oorlog. Mede door de democratisering na de oorlog. Ook in het overwinnende Engeland – lees het eerste deel van de autobiografie van Churchill. Hayek schrapte zelfs het adellijke ‘von’ uit zijn naam. Het hele werk van Hayek en Mises van na de eerste wereldoorlog valt inhoudelijk te begrijpen als een poging de situatie van hun jeugd te herstellen. Terug naar de elites. Minder democratie. Werkloosheid lost zich ‘vanzelf’ wel op. Meer macht voor de eigenaars. Geen staatsschulden, dus de uitkeringen moeten omlaag. Waar hebben we dat, de laatste jaren, toch vaker gehoord?
De staat is, ontegenzeggelijk, gevaarlijk. Maar misschien is juist dat het belangrijkste argument voor democratie en een hoge staatsschuld.
It’s astonishing what people can make at the time they actually want to help people,a friend just gave me this valuable amazing application which has having the ability to make 100 free 4story moonstones. the software program is named 4story moonstone hack and it is very genuine and useful, it has a feature which is controlling the product from getting noticed and getting discovered by autorities