De simpele micro- en macro economie van de Target 2 tekorten
Update: verduidelijking. De centrale banken van de landen lenen niet rechtstreeks bij elkaar, de ECB zit er als tussenschakel tussen. ht: Remco Schrijvers.
Er is het afgelopen jaar veel geschreven over de zogeheten Target 2 tekorten, de snel oplopende kredieten van de centrale banken van onder andere Nederland en Duitsland aan de centrale banken van onder andere Spanje en Griekenland. Hoe zit dat?
1 De micro-economie van de Target 2 tegoeden. Waar komt de groei van deze kredieten vandaan? Stel dat een land (Spanje) schulden heeft in het buitenland, doordat het vroeger meer geïmporteerd dan geëxporteerd heeft. Stel dat dit land nu wel een overschot op de buitenlandse handel heeft, de (netto!) schuld aan het buitenland neemt dus niet meer toe. Maar stel dat de (Nederlandse) schuldeisers opeens zo snel mogelijk hun geld terug willen hebben, omdat Jan Kees de Jager een onverantwoordelijke minister niet moe werd te roeptoeteren wat een bende het is, in Zuid-Europa, en dat we ze flink gaan pesten en niet gaan herfinancieren en de rente daar lekker hoog gaan houden. Het vertrouwen verdwijnt dan en het geld vlucht weg uit zo’n land. En stel dat de omvang van deze kapitaalvlucht groter is dan het Spaanse overschot op de lopende rekening. Dan moeten de Spaanse banken die gelden betalen aan de Nederlandse schuldeisers op het moment dat de leningen vervallen. De schulden worden dus niet, zoals vroeger het geval was, geherfinancierd door de Nederlandse of andere banken, en het geld dat overblijft van het positieve saldo op de lopende rekening is niet genoeg om de leningen te voldoen. Dus lenen de Spaanse banken geld bij de Spaanse centrale bank die dat weer leent bij de Nederlandse centrale bank: deze herfinanciert nu dus de schulden. Het alternatief: een gi-gan-ti-sche betalingscrisis, in de EU: flappentappen komen droog te staan en Nederlandse banken kunnen fluiten naar hun geld. Target 2 schulden zijn (meestal) dus geen nieuwe schulden! En ze kunnen zelfs oplopen als een land nu wel een overschot op de lopende rekening heeft. De echte problemen komen dus niet door Target 2 saldi, Target 2 saldi komen door de echte (euro)problemen.
2. De macro-economie van de Target-2 tekorten Geld moet rollen. En de macro-economie bestudeert hoe dit geld rond rolt en of het wel rond rolt, bezien over de totale economie. De circulaire gang van het geld: van inkomen (en leningen) naar bestedingen naar productie (en veranderingen in hoeveelheden en prijzen van beleggingen, inclusief bestaande woningen) naar inkomen (en veranderingen in schulden en vermogen). Je kunt je vanuit deze optiek afvragen wat de banken gaan doen met het geld dat ze teruggehaald hebben. Rolt dit nog wel? Of wordt het opgepot, met een fatale vertraging van de omloopsnelheid van het geld tot gevolg? Ironisch genoeg stallen de banken dit geld grotendeels bij: de centrale banken. Waarmee de cirkel rond is. De banken halen geld terug uit Spanje en brengen het naar de centrale bank die het weer naar Spanje brengt (waar u het uit de flappentap haalt, tijdens uw vakantie). Althans de cirkel van het geld. Want de schulden blijven, alleen nu wat anders verdeeld dan eerder. De banken, die zijn de rondedans ontsprongen.
3. Maar wat gebeurt er als de Euro versplintert? Stel: de Euro klapt uit elkaar. Wat gaat er dan gebeuren? Voor 99% weet ik dat ook niet. Maar wat de Target 2 tegoeden betreft valt dat wel na te gaan.
a. De tegoeden die de Nederlandse banken bij de Nederlandse centrale bank gestald hebben worden omgezet in Neue Marken Nieuwe guldens. Die waarde blijft dus onaangetast.
b. Waarschijnlijk, maar zeker is dat niet, zal dit ook gebeuren met Eurotegoeden die buitenlandse banken bij de Nederlandse centrale bank gestald hebben. Echter, bijvoorbeeld in Duitsland zal er weerstand zijn om eventuele tegoeden van Griekse banken aldaar om te zetten in Neue Marken – maar dat is dus een politieke en geen economische keuze! Ironisch genoeg zou dit kunnen betekenen dat als de Euro verdwijnt de Euro toch zal blijven bestaan, maar dan als internationaal betaalmiddel.
c. De Target 2 schulden van de Spaanse centrale bank aan de Nederlandse centrale bank – dat is een ander verhaal. Dat wordt vechten.
Tenzij er meer geïnvesteerd wordt in de Zuid-Europese landen en wij meer gaan importeren uit deze landen, zodat er een reële mogelijkheid bestaat dat de schulden ook kunnen worden terugbetaald. Of tenzij er een Eurozone-AOW komt. De lonen hier moeten daarvoor omhoog en ons overschot op de lopende rekening, dat absurd hoog dreigt te worden, moet omlaag en de pensioenbesparingen moeten we gaan investeren, in plaats van ze te gaan beleggen. Geld moet namelijk rollen.
