Jan Kees de Jager jokt (afdeling lopende rekeningen)
Wie op cruciale momenten cruciale informatie weglaat uit een betoog is een leugenaar. En op een cruciaal moment cruciale informatie weglaten – dat is precies wat Jan Kees de Jager gedaan heeft. In een interview in De Volkskrant van vandaag stelt hij dat het austeriteitsbeleid (term van Paul de Grauwe) goed werkt in Portugal en Ierland omdat deze landen zich netjes aan de afspraken houden, dit in tegenstelling tot die nare Grieken (het door mij bedoelde gedeelte is alleen te vinden in de papieren versie van de krant). Als voorbeeld van het succes geeft hij aan dat de lopende rekening van deze twee landen snel aan het verbeteren is. Tsja. Maar dat is natuurlijk in Griekenland en Spanje ook het geval… Zie de grafiek. Kijk hier voor een meer systematisch (hoewel bij lange na niet uitputtend) overzicht van de lopende rekeningen binnen de EU. En ja – deze waren voor een aantal landen (o.a. Nederland en Duitsland) natuurlijk totaal uit de hand gelopen.
Waar komen deze verbeteringen vandaan? De lopende rekening kan op vele manieren verbeteren en verslechteren, afhankelijk van (olie)prijzen, importen, exporten, inkomens die in het buitenland verdiend zijn (de Marokkaanse en Zuid-Amerikaanse gastarbeiders in Spanje die tot voor kort ongeveer minimaal 7 miljard per jaar overmaakten naar de familie thuis) dan wel aan buitenlandse partijen worden overgemaakt (de gi-gan-ti-sche Europese winsten van Microsoft die in Ierland neerslaan maar vervolgens naar de VS worden getransfereerd (dit laatste is een voorname reden voor het grote verschil tussen de forse daling van het BBP (Bruto Binnenlandse Product) in Ierland en de nog veel sterkere daling van het BNP (Bruto Nationale Product)). Update: een fraai grafiekje van de verschillende componenten van de Nederlandse lopende rekening valt hier te vinden, in een persbericht van DNB van vandaag.
Wat dus te doen, als die royale geldschieters van vroeger opeens alles op alles zetten om zo snel mogelijk hun geld terug te krijgen?
Exporteren is lastig en kost tijd. Olieprijzen, daar kun je weinig aan doen. En die inkomens – Microsoft baseert zich op verdragsmatige afspraken tussen landen (maar je zou de winstbelasting kunnen verhogen). Al die manieren om het tekort te verlagen zijn moeizaam en kosten tijd. Een eenvoudigere, snellere manier om op korte termijn de lopende rekening te verbeteren, zodat er geld vrijkomt om buitenlandse schulden af te betalen (wat precies is wat de banken en de EU en de ECB graag willen dat er gebeurt) is dan om de binnenlandse economie af te knijpen, zodat de bestedingen en dus de importen teruglopen. Wat precies is wat er gedaan wordt. En dat werkt. Eventjes, zoals je in de Baltische staten ziet. Maar daarna… met name de hoge olieprijzen maken het momenteel toch lastig voor deze staten, de lopende rekening verslechtert weer… Overigens exporteren deze landen vooral naar de regio (Rusland!), waardoor zij last hebben van de devaluaties van Polen en Zweden. Oneerlijke concurrentie? Nee. Slecht systeem (maar dat hebben we in 1944 in Bretton Woods al niet willen opgelossen…).
Als we echter niet alleen naar de banken en de belangen van de crediteuren kijken, maar ook naar de zo ongeveer 25% werklozen in Spanje en Griekenland dan is een groeigerichte strategie in plaats van mega-krimp toch ook wel wenselijk – onder andere dus meer exporteren (om vanuit de vraag te denken). En dan zie ik niet in de gegevens van de grafiek dat Ierland en Portugal het exporttechnisch beter doen dan Spanje en Griekenland… Integendeel. Wie naar de onderliggende gegevens over de goederenexporten kijkt zal zelfs zien dat er geen enkel Europees land is dat het relatief zo goed gedaan heeft als Griekenland, de afgelopen twee jaar. Maar dat is nog steeds veel en veel te weinig geweest. De bekende ‘achterkant van de envelop’ berekening levert op dat de Griekse export zeker zal moeten verdriedubbelen, wil er een werkelijke oplossing gaan komen voor de problemen van het land. Dat kan zonder meer – als je in een termijn van twintig jaar denkt. Tot die tijd moet er een andere oplossing komen. Wat? Eerst stroomde er geld in de vorm van EU-subsidies naar Griekenland. En toen stroomde er privaat geld in de vorm van leningen naar Griekenland. En nu zijn er de Target2-tekorten, die Griekenland financieren – maar omdat die tekorten vooral de kapitaalvlucht bekostigen hebben de Grieken daar zelf weinig aan (een ook voor het economisch onderwijs bijzonder goed verhaal hierover van J.W. Mason is hier te vinden). Er moet wat anders gebeuren. Schuldkwijtschelding, een Europese AOW (mijn voorkeur) – zoiets dus. Geld moet rollen. En de Zuid-Europese economieën moeten groeien. En dat zal niet gebeuren in de jaren van austeriteit. Groei, daar zijn bestedingen voor nodig. Investeringen. Consumptie. Overheidsuitgaven. De overweldigende les van de afgelopen tachtig jaar is dat voor werkgelegenheidsgroei ook economische groei nodig is, in een situatie waarin (anders dan het klassieke model waar JKdeJ zich onbewust op baseert) sprake is van endemische productiviteitsgroei. Lagere lonen zonder groei levert niets op. Groei kan enkel als niet alleen het aanbodverhaal klopt, maar als ook de bestedingen toenemen. U weet wel, aanbod EN vraag. Enkel de exportbestedingen zal niet genoeg zijn. Waarbij de macro-economische nationale rekeningen naast vraag en aanbod ook de derde en de vierde kant, de inkomens en schuldveranderingen, in beeld brengen. De inkomens generiek verlagen terwijl ook schulden moeten worden terugbetaald – sorry, dat werkt vraagtechnisch niet, zodat ook het aanbod achterblijft. En dan blijft het aanbod ook achter.
P.S. Moeten we echt zo boos zijn op JKdJ? Natuurlijk, omdat hij ook wel weet dat Griekenland (helaas) het overheidstekort net zo snel en hevig heeft teruggebracht als de door hem bewierookte Baltische staten (terwijl Nederland het juist heel weinig heeft gedaan). Zie, uit den ouden doos, deze blog waarin dit wordt aangetoond. De hypocriet.
P.S. – specifieke, micro-economische loonsverlagingen, bijvoorbeeld in het bankwezen of binnen een specifiek bedrijf, kunnen in een crisis wel van belang zijn. Ik heb het hierboven over algemene, macro-economische loonsverlagingen.
i had been reading throught a number of the posts and i also identify these phones be plumb interesting. abject my english will not be exaclty the best. would there be anyway to transalte this into my argot, spanish. it might really help us a lot. since i have may be on the par with the english terminology on the language.