De ECB herdefinieert ‘financiele stabiliteit’ en kijkt meer naar individuele landen
Introductie
Sinds enkele maanden zit ik in een panel van ECB-staarders, niet in mijn eigen land maar als (onbezoldigd) medewerker van het Duitse Handelsblatt. Mijn beleidsaanbevelingen moet u, omdat ik geen uitvoerende of besluitvormende verantwoordelijkheden heb, maar voor kennisgeving aannemen. Mijn analyse is echter in die zin van belang, vind ik, omdat deze, meer dan gebruikelijk, gebaseerd is op het perspectief van de economisch-historicus, waarbij ik een meer dan gemiddelde kennis van de Eurostat-statistieken heb. Ik ben nog steeds een van de weinige econo-bloggers die min of meer systematisch vanuit de gegevens voor individuele landen naar patronen probeer toe te werken. Deze focus op individuele landen bracht mij, min of meer toevallig, in aanraking met de analyses van de ECB, die zeker onder Trichet nogal dogmatisch op de Eurozone als totaal gericht was en (helaas) de monetaire en inflatoire ontwikkelingen binnen individuele landen (woningprijzen…) per definitie van minder belang achtten. Mijn Handelsblatt-analyse van deze maand:
De hoge rente in ‘de periferie’ van de Eurozone heeft een politieke doelstelling, geen economische.
Op 12 september zijn de Nederlandse verkiezingen. En gisterenavond was Mark Rutte, waarnemend premier, er tijdens het lijsttrekkersdebat, klip en klaar over. De hoge rente in de perifere Eurolanden heeft een politiek doel, geen economisch doel. Het doel van deze rentes is, volgens hem, om bepaalde landen te disciplineren (waarbij, terzijde, veel van deze landen recentelijk het begrotingstekort veel sterker hebben teruggebracht dan de triple-A landen Nederland en Finland, http://www.luxetveritas.nl/blog/wp-content/uploads/2012/06/Tekorten21.png). Volgens Rutte moet de ECB daarom geen obligaties opkopenop de secundaire markt (door hem abusievelijk “het opendraaien van de geldkraan genoemd”), omdat dit de rente in de perifere landen omlaag kan brengen… Echter, iedereen die wil dat deze landen de buikriem nog meer aanhalen wordt aangeraden de Eurostat-gegevens over de detailhandelverkopen, de werkloosheid, de economische krimp, emigratie of wat dan ook te raadplegen.
Het is zonder de minste overdrijving de grootste economische ramp in vredestijd die Europa sinds tachtig jaar getroffen heeft.
Aandringen op het nog strakker aanhalen van de buikriem is het aandringen op een nog diepere crisis – bedenk dat de geldhoeveelheid in landen als Ierland en Griekenland al met 30% is gedaald (M-3 exclusief contant) terwijl het tempo van afname momenteel toeneemt.
Wanneer we echter naar recente besluiten en opmerkingen van de ECB kijken dan lijkt de ECB het fundamenteel oneens te zijn met Mark Rutte. De bank gebruikt zijn onafhankelijkheid steeds meer om het belang van de rente als een economische in plaats van een politieke variabele te benadrukken, waarbij, volgens de wijsheid van de economische handboeken, natuurlijk geldt dat landen in een hevige crisis een lage rente nodig hebben. Ook benadrukt de ECB – en dit is een belangrijke breuk met het Trichet-verleden! – dat financiële stabiliteit niet gegarandeerd wordt door alleen een lage en stabiele inflatie en dat het garanderen van stabiliteit een onafhankelijk mandaat en een onafhankelijke taak van de ECB is. waarbij ik ‘financiële stabiliteit’ zoals nu gedefinieerd door de ECB begrijp als een situatie waarin geen kapitaalvlucht optreed en waarbij de spreiding tussen de renteniveaus binnen redelijke grenzen blijft. Gezien de torenhoge en nog steeds stijgende werkloosheid in Zuid-Beuropa in combinatie met het nog steeds dalende BBP is deze ontwikkeling niet alleen wenselijk maar ook noodzakelijk. Zie ook deze IMF studie voor de opmerking dat eerdere fiscale consolidaties vrijwel altijd verzacht werden door lage rentes! In de Eurozone is momenteel het tegenovergestelde het geval.
Om de nieuwe ECB politiek mogelijk te maken zal de ECB obligaties moeten opkopen (overigens een zeer traditioneel instrument: de zogeheten open markt politiek, zoals zelfs de conservatieve houwdegen Martin Feldstein volmondig toegeeft). Om geloofwaardig te zijn zal dit in principe onbeperkt moeten zijn. Theoretisch kan de bank zelfs obligaties van land A verkopen en van land B verkopen. Ook zullen er duidelijke doelstellingen moeten zijn voor de maximale rente-spreiding, gebaseerd op de rentes in individuele landen: een (gewogen) gemiddelde rente als doelstelling heeft het nadeel dat de rente van individuele kleine staten dan veel meer kan fluctueren dan die van grote staten. Gezien de deplorabele staat van de Eurozone is een verdere verlaging van de rente overigens wenselijk, zonder dat we er van mogen uitgaan dat dit de problemen zal oplossen, overigens. Landen met meer dan 20% ‘brede’ werkloosheid (in feite alle ondersteunde landen, http://rwer.wordpress.com/2012/04/19/broad-unemployment-across-europe-2010-and-2011/ ) hebben niet alleen extra vraag nodig maar tien tot twintig jaar van Schumpeteriaanse groei. In de onderscheiden landen zal per land een verschillende politiek nodig zijn om dit voor elkaar te krijgen. Maar een lage rente zal daarbij helpen – en financiële stabiliteit is zelfs een noodzaak. Bedenk overigens ook dat in Duitsland, nadat de “Einz zu einz” omwisseling van de Oost-Duitse mark tot een grove overwaardering van de “gemiddelde” mark leidde, ongeveer 15 jaar van milde “interne devaluatie”heeft nodig gehad voordat de huidige fase van (sterk diensten- en zorggerichte!) Schumpeteriaanse groei kon aanbreken… http://www.luxetveritas.nl/blog/wp-content/uploads/2012/07/Gerned31.png
En voor de heer Wilders: als we geld terug willen krijgen dan zal dat alleen kunnen van een welvarend Griekenland.
