De ECB: deel van het probleem
Volgens een van de architecten van de Euro, Cees Maas, is er niets mis met de Euro en zijn het alleen die stoute overheden die te veel lenen die het probleem zijn. En we hebben toch een lage inflatie, dus is er niets aan het handje, met de Euro!
Maar volgens een, tsja, toch wel profetisch artikel van Paul de Grauwe uit 1998 (!) ligt dit anders. Hij wijst op het risico van gedereguleerde kapitaalmarkten, het belang van ‘asset prices’ (o.a. prijzen van vastgoed), destabiliserende kapitaalstromen en op inflatieverschillen tussen landen. En hij beschrijft in 1998 in redelijke mate van detail wat er tot 2012 allemaal gebeurd is, in Spanje.
Het denken van de Europese Centrale Bank werd (en wordt nog steeds grotendeels) gedomineerd door het ‘nieuw klassieke’ economische denken, waarin geen plaats is voor destabiliserende kapitaalstromen of ‘asset price inflation’ en waar gedereguleerde kapitaalmarkten per definitie alleen maar het algemeen welvaren bevorderen en niet, zoals uit zoveel onderzoek blijkt, bijvoorbeeld vaak de belangrijkste reden zijn voor woningprijszeepbellen. Telkens weer werd in de ECB persberichten, consistent met de nieuw-klassieke ideeën, de nadruk gelegd op slechts de verandering van het consumentenprijspeil en werden kapitaalstromen, woningzeepbellen en irrationele kapitaalstromen genegeerd. Hoeveel schade heeft dit denken aangericht… Maar de banken hebben natuurlijk wel goed kunnen verdienen, aan al die veel te hoge hypotheken, dat is dan natuurlijk ook weer zo. Alle gekheid op een stokje: het is niet acceptabel dat de economen bij de ECB de wetenschappelijk denkbeelden van De Grauwe niet serieuzer hebben genomen. En dat de ECB niet veel harder en eerder aan de bel heeft getrokken. De ECB is deel van het probleem. Niet van de oplossing.
Hoewel ik het de veroordeling van de ECB wel eens ben, wordt hier meen ik ten onrechte “gedereguleerde kapitaalmarkten” als het probleem neergezet.
De ervaren negatieve gevolgen zijn niet een functie van deregulering, maar van bubbelvorming in het geld zelf (lees: inflatie van de geldhoeveelheid).
Fundamenteel daaraan ligt de nonsense die de meeste economen geloven, dat de geldhoeveelheid flexibel moet zijn aan de vraag naar krediet (alsof geld lenen een recht is).
Wij zitten in een fractioneel reserve systeem wat betreft banken en geldschepping. Die banken mogen dus geld dubbel uitlenen en hoeven slechts een fractie van het eigen vermogen te hebben van wat is uitgeleend.
Het is met name deze “leverage”/”hefboom” dat er heel veel onnodig krediet in vastgoed en andere bubbels gaat zitten. Geld wat in omloop komt moet immers renderen en als het ook maar even rendeert, kan er meer bijgebeend worden met beperkte onderpand/dekking, dankzij de fractionele reserve die banken aan moeten houden.
Zo krijg je zichzelf versterkende feedback loops. De bubbel in de geld circulatie zoekt rendement en gaat in bijvoorbeeld kunst, aandelen, of vastgoed zitten.
De banken als uitgever van dit ongedekte krediet verdienen natuurlijk prachtig zolang de bubbel vormt.
Ook de overheid is heel veel aan te rekenen, want zolang de bubbel groeit kijken alle verantwoordelijken de andere kant uit. Niemand wil het feestje op kosten van de toekomstige welvaart bederven! Erg slecht voor je carrière namelijk!
Daar komt nog bij dat de overheden zelf de ECB geschapen hebben, c.q. mandaat daaraan hebben gegeven. Alsmede hebben bepaald welk doel dit kartel moet nastreven.
Dit alles gezegd te hebben gaat dit artikel voorbij aan de kern van de zaak. Namelijk het ontwerp van ons financiële/politieke systeem, wat zeer grote fouten bevat, voornamelijk veroorzaakt door megalomane politici. Deze hebben in hun totale financiële onwetendheid de weg vrij gemaakt voor plunderingen door het bankwezen.
Met wel met een boos vingertje wijzen als de heren en paar meisjes daar niet zo handelen als in de fantasie wereld van de heren politici.
Helemaal oneens lijken we het niet te zijn. Overigens ben ik de afgelopen jaren inderdaad redelijk geschokt door de onkunde die althans een aantal spraakmakende economen ten toon hebben gespreid over het monetaire systeem.
Inderdaad, volgens mij zegt Peter bijna hetzelfde. De ongebreidelde bubbels die konden ontstaan door het vrijgeven van (financiele) markten, deregulering van financiele sector, fundamentele fouten in de opzet van de EU, etc.
@Merijn: “althans een aantal”? Is dat niet wat bescheiden gezegd? Volgens mij zijn er maar een heel beperkt aantal die het wel begrijpen, de rest niet.
Over de ECB: als de keuze gemaakt wordt om door te gaan met de EU, zal de ECB toch wel een centrale roel moet gaan spelen, denk je niet?
@Peter: Ook de overheid is heel veel aan te rekenen, want zolang de bubbel groeit kijken alle verantwoordelijken de andere kant uit. Niemand wil het feestje op kosten van de toekomstige welvaart bederven! Erg slecht voor je carrière namelijk!
Dit is cruciaal. Neem Nederlandse woningmarkt als voorbeeld. Alle beleidsvoornemens waarover we de laatste jaren spreken hadden eind jaren negentig moeten worden uitgevoerd. Ik heb toen overigens ook geen briljante analyses van economen over dit onderwerp gezien.