Meer over het Zuid-Europese exportsucces
De tekorten op de lopende rekeningen van de Zuid-Europese landen (met uitzondering van Italie) zowel als van bijvoorbeeld de Baltische staten liepen in de periode 2005-2007 schrikbarend snel op tot een schrikbarend hoog niveau. De snelheid waarmee dit gebeurde geeft al aan dat dit niet vooral veroorzaakt werd door een sluipend proces van verlies aan concurrentievermogen, waarbij de binnenlandse afzet langzamerhand weggeconcurreerd wordt door buitenlandse producten en waarbij de export van de binnenlandse bedrijven hetzelfde lot ondergaat. Het werd, daar is ondertussen iedereen het wel over eens, vooral veroorzaakt door een grote netto kapitaalstroom naar Zuid-Europa. Het venijn zit het daarbij in het woordje ‘netto’. Als bijvoorbeeld de Spaanse export nog succesvoller was geweest dan ze nu al was (ze nam sneller toe dan de Duitse!) – dan was deze netto kapitaalstroom kleiner geweest. Wellicht was evenveel Duits en Nederlands kapitaal Spanje ingestroomd – maar er was ook meer Spaans kapitaal geweest om bijvoorbeeld in het buitenland te investeren. Dus als de Spaanse exportindustrie concurrerender was geweest… J.W. Mason heeft hier een goede blogpost over geschreven. Desondanks: de snelheid van het gebeuren geeft aan dat het vooral een inkomenseffect is geweest. En inderdaad – nu de Zuid-Europese landen zwaar in crisis zitten neemt het tekort op de handelsbalans (enkel goederen) met de rest van Europa zienderogen af. Als we naar de lopende rekening met de rest van Europa kijken (waar ook de diensten en dus de toerismebalans in zit) dan is er waarschijnlijk zelfs sprake van een overschot!
De knetterende knotsika van het toeschrijven van veranderingen op de handelsbalans louter aan veranderingen in concurrentievermogen, waarbij dat concurrentievermogen ook nog eens totaal aan de lonen wordt opgehangen, blijkt ook uit de ontwikkeling van de Duitse goederenbalans met de rest van Europa. Het saldo hiervan nam in slechts vier jaar met maar liefst 74 miljard Euro af – ongeveer 1.000,– per Duitser per jaar. Is de Duitse industrie nu opeens niet meer concurrerend? Natuurlijk nog steeds wel, zoals ook blijkt uit het succes van de Duitse export naar gebieden buiten de EU – ondanks hogere olieprijzen nam het positieve saldo daarvan in twee jaar toe met 35 miljard. Overigens werd dit mede mogelijk gemaakt door het stimuleringsbeleid van de VS en China, zoals Kamil Yilmaz aantoont. En door de bestedingsbeperking in Duitsland. Helaas had de consumptie in Zuid-Europa minder afgeknepen hoeven te worden als de Duitsers (en wij) meer hadden geconsumeerd en geïnvesteerd…
Bedoel je dat Spanje geen devaluatie (interne, externe, of revaluatie Duitsland) nodig heeft?
Het doet me denken aan deze post van Paul Krugman:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2012/05/21/how-overvalued-is-southern-europe/
De lopende rekening, als ik het goed begrijp, kan ook bekeken worden als het verschil tussen sparen en investeren in een bepaalde economie. Als er meer geïnvesteerd wordt dan gespaard, wordt er een beroep gedaan op buitenlands kapitaal, dit surplus stemt dan overeen met het tekort op de lopende rekening. Ik heb deze gegevens eens vergeleken voor de periode 1991-2011 voor Spanje en Portugal en ik zie opvallende verschillen tussen de twee landen.
In Spanje is het sparen overheen de twee voorbije decennia vrij constant gebleven, ongeveer 20% van het BBP. Het tekort op de lopende rekening is vanaf 2004 snel beginnen stijgen, door een grote toename van de investeringen.
Voor Portugal is het plaatje erg verschillend. Het sparen is door de jaren heen sterk afgenomen, van 25% van het BBP in 1991 tot slechts 9,5% in 2009. Investeringen zijn vanaf 2000 ook beginnen afnemen, maar niet sneller dan het sparen, dus het reeds bestaande grote tekort op de lopende rekening bleef vrij constant tot aan de crisis.
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=31&pr.y=14&sy=1991&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=182%2C184&s=NID_NGDP%2CNGSD_NGDP%2CBCA_NGDPD&grp=0&a=
Enig idee wat er aan de grondslag ligt van deze vreemde macro-economische ontwikkelingen in Portugal?