De toename van de ‘brede’ werkloosheid in Europa, 2010-2011. Wordt 2012 nog erger?
Samenvattend. Alleen in Zweden en Duitsland is de ‘brede’ werkloosheid in 2011 overtuigend gedaald. Andere grote dalingen waren vooral het gevolg van emigratie, in Ierland was ondanks emigratie sprake van een forse stijging van de brede werkloosheid. In het algemeen kenden landen die al een hoge werkloosheid hadden de grootste stijgingen. Denemarken kende een, regionaal gezien, opmerkelijk sterke toename van met name de brede werkloosheid.
Een paar dagen terug berichtte ik over het niveau van de ‘brede’ (U-6) werkloosheid (de ‘normale’ werkloosheid (U-3) plus niet direct beschikbare of niet (meer) zoekende werklozen en onvrijwillig part-tme werkenden) in Europa in 2011. Wat leert een vergelijking met 2010 (ouder is er niet)? De grote vraag daarbij is natuurlijk of de landen die een extreme soberheidspolitiek voeren, zoals Ierland, Griekenland en de Baltische staten, al enig teken van herstel laten zien. Of dat het daar nog slechter gaat…
Nog slechter, inderdaad, want De top 9 (!) qua werkloosheidsniveau bestond exclusief uit de ‘soberheidslanden’: de drie Baltische staten, de 4 landen van Club Med (uit de ‘brede’ werkloosheidscijfers blijkt anders dan uit de ‘normale’ gegevens dat ook Italië bij de landen met een torenhoge werkloosheid hoort!), Ierland en Bulgarije. Terzijde: Ierland en de Baltische staten – zijn dat niet de landen waar het hoofd van het wetenschappelijk bureau van het CDA, Raymond Gradus, volgens zijn twitterberichten zo van onder de indruk is? Wat blijkt?
Een triest beeld.
* Er lijken in de top 9 wat lichtpuntjes te zijn. Maar dat is schijn. De (forse) dalingen van de piepkleine Baltische staten (d) vallen, als je het terugrekent naar personen, ten eerste totaal in niet bij de stijgingen in Griekenland (e), Spanje en Portugal (c). En de dalingen worden ook nog eens niet veroorzaakt door een overtuigende groei van het aantal banen maar door massa-emigratie. Ondanks de emigratie en de dalingen zitten deze landen, na 3 jaar soberheidsbeleid volgens het boekje, nog steeds in de kopgroep wat betreft de werkloosheid. In Ierland (f) stijgt de (brede) werkloosheid zelfs nog steeds fors en snel. Ondanks massa-emigratie.
* Het enige overtuigende lichtpunt in de Eurozone is Duitsland (a), waar de brede werkloosheid werkelijk fors afnam ondanks een stijging van de participatiegraad en de werkloosheid, na 20 jaar gematigde soberheid, eindelijk op een althans enigermate aanvaardbaar niveau kwam. In Oost-Duitsland is de ‘normale’ werkloosheid echter nog steeds twee keer zo hoog als in het westen… Terzijde – de werkloosheid in Oost-Duitsland heeft tien jaar achtereen, ondanks alle transfers en de loonmatiging, op ‘Iers’ niveau gelegen. Zolang kan loonmatigingspolitiek dus duren. En in het Duitse geval was er dan nog sprake van een fatsoenlijk sociaal vangnet, anders dan nu in de Baltische staten, Ierland, Griekenland en (in toenemende mate) Spanje en Italië. Overigens – de jongste ontwikkelingen in Duitsland stemmen niet vrolijk. De bestedingen nemen af, de werkloosheid lijkt weer te stijgen.
* Opmerkelijk is Denemarken (b), het enige aan Duitsland grenzende land waar de (brede) werkloosheid in 2011 fors opliep. Denemarken heeft zwaar ingezet op het neo-liberale, micro-economische getinte ‘flexicurity’ model voor de bestrijding van de werkloosheid: hoge maar korte uitkeringen, omscholing en begeleiding bij het zoeken naar nieuw werk. Het blijkt echter dat de macro-economie de micro-economie aftroeft: de flexicurity heeft de nadelen van de overgewaardeerde Deense munt niet kunnen compenseren. Vergelijk de Deense ontwikkelingen bijvoorbeeld met die in Zweden, ook op het gebied van de industriële productie!
* De ontwikkelingen in Griekenland en Portugal (c,e) zijn bekend. Ik kan niet uitsluiten dat het grote verschil tussen de toename van de ‘normale’ en de brede werkloosheid in Portugal mede het gevolg is van statistische herzieningen. In Spanje blijft de werkloosheid maar stijgen…
* Belangrijk: paradepaardje Ierland, waar de beleidsmakers van de ‘troika’ zo trots op zijn (volgens Jorg Asmussen, bestuurslid van de ECB, vooral omdat de banken gered worden!), kende een veel sterkere toename van de brede werkloosheid dan van de ‘normale’ – het gaat daar nog slechter dan gedacht.
Al met al: drastische soberheid helpt – om de ruggegraat van de toekomstige economie het land uit te jagen.
