Het economen woningmarktplan
Vandaag in de krant: een plan van 22 economen van naam om de woningmarkt te hervormen. Er zitten uitstekende punten in. Toch kijken we er op deze site op enkele aspecten iets anders tegenaan.
Zie onder meer de recente berichten van Jesse Frederik en ook dit bericht.
Waarom kijken we er wat anders tegenaan?
Anders dan ‘neo-klassiek’ geschoolde economen, maar consistent met het ‘klassieke’ denken van mensen als Ricardo en Mill, maken we op deze site, waar het productie en inkomen betreft, niet enkel een onderscheid tussen ‘kapitaalgoederen’ en ‘arbeid’ maar voegen we hier ook ‘land’ aan toe. Lees: niet geproduceerde kapitaalgoederen, zoals land, schone lucht, aardgas en dergelijke. En waar bij arbeid ‘loon’ hoort en bij kapitaal ‘rente en winst’, daar hoort bij ‘land’ de inkomenscomponent ‘pacht’. Dit is overigens niet enkel consistent met Ricardo en Mill maar ook consistent met het systeem van de nationale rekeningen, het is gezien vanuit de economische theorie eerder ‘oudlichterij’ dan ‘nieuwlichterij’.
En anders dan bij lonen en winsten heeft pachtinkomen vaak niets te maken met werk of ondernemingszin, maar alles met ‘bezit’. Het is een inkomen uit bezit. Vergelijk het inkomen van het Saoedisch koningshuis, dat voortkomt uit het bezit van olie. Als de olieprijs stijgt dan is dat letterlijk een ‘onverdiend inkomen’ – en dat soort onverdiende inkomens moeten niet de basis van onze maatschappij zijn. Niet als het om olie gaat – maar ook niet als het om stijgingen van de prijzen van huizen gaat die, bijvoorbeeld, zijn gebaseerd op een gigantische subsidiestroom (uiteraard: de HRA).
En ja, in de prijzen van huizen zit ook een belangrijke landcomponent, denk aan de bekende makelaarsslogan ‘locatie, locatie, locatie’. De hypotheekrente-aftrek (in combinatie met de liberalisering van de hypotheekmarkt) is vooral een bonus geweest voor de bezitters van huizen en het land eronder. Deze subsidiestroom leidde natuurlijk niet enkel tot verhogingen van de huizenprijzen maar in wezen ook tot een enorme winstsprong voor de banken, die veel hogere hypotheken konden (en kunnen) wegzetten en daarmee meer konden (en kunnen) verdienen. Hypotheken die grotendeels ook op de waarde van het ‘land’ gevestigd zijn. En het leidde natuurlijk tot hogere inkomens van grondeigenaren en gemeentes. Maar daarmee ook tot hogere kosten voor woningbouw en hogere kosten van woningcorporaties – de (niet door ons) noodzakelijk geachte huursverhogingen zijn enkel nodig omdat de grondprijs gestegen is, door de HRA, en niet doordat de bouwkosten gestegen zijn. De huurders wordt gevraagd de pachtinkomens van de grondbezitters te verhogen…
Dat moet niet. En nogmaals: dat idee kunt u al vinden bij David Ricardo, John-Stuart Mill en zelfs Adam Smith.
Daarnaast gaan we ervan uit dat ‘geld moet rollen’. Hoezeer het ook wenselijk is dat de schuldenlast lager wordt – dit moet, zeker nu, niet ten koste gaan van de bestedingen. Ook dit is volledig consistent met het basismodel van de macro-economie, de nationale rekeningen.
Meer sparen kan op individueel niveau wenselijk zijn – maar op maatschappelijk niveau desastreus uitpakken. Wanneer we tegelijkertijd de private schulden gaan aflossen en het overheidstekort gaan verkleinen, wat kennelijk de bedoeling is, dan zal dat leiden tot economische krimp.
De geldstroom zal afnemen – wat niet gecompenseerd zal worden doordat ondernemers de prijzen verlagen. Wellicht worden de prijzen wel lager, maar dat komt dan doordat dure ondernemers de markt moeten verlaten waardoor de productie daalt. De productie zal zich althans ten dele neerwaarts aanpassen aan de geslonken geldstroom. De overblijvende, goedkopere ondernemers zullen niet de marktruimte vinden om hun productie op te voeren, als de effectieve koopkracht niet toeneemt doordat iedereen leningen aflost, waardoor de geldhoeveelheid weer kleiner wordt. Daar moet in alle plannen rekening mee worden gehouden.
Dus: op punten een andere visie – maar daar zit wat achter. Een andere, complexere economische theorie.
