Deflatie in Nederland en reflatie in Duitsland: de relevantie van de jaren dertig
Update 1/7/2012: verbeterde grafiek
Maakt het werkelijk uit wat voor macro-economisch beleid er gevoerd wordt? Is expansief beleid werkelijk expansief of leidt het enkel tot een verschuiving van bestedingen tussen de private sector en de publieke sector? Is het mogelijk het proces van deflatie en krimp tegen te gaan door extra geld en bestedingen in de economie te pompen? Het is boeiend Nederland en Duitsland in de jaren dertig te vergelijken. Nederland was het laatste land dat de gouden standaard verliet, in 1936. Duitsland een van de eerste, in 1933 (ja, onder regie van de Nazi’s). Onder leiding van Hjalmar Schacht werd in Duitsland een politiek gericht op het sterk vergroten van de krediet- en geldhoeveelheid gevoerd. Alvorens dit gebeurde was er echter, tot 1933, een stringent bezuinigingsbeleid gevoerd, dat zeer vergelijkbaar was met de politiek die nu in Zuid-Europa wordt gevoerd (Duitsland moest toen veel schulden terugbetalen!). Zoek de verschillen.
Wat theoretische achtergrond: volgens de (nieuw) klassieke ideeën past een economie zich ‘vanzelf’ aan aan een lager niveau van de vraag, door prijsaanpassingen (de term ‘vanzelf’ is afkomstig van Jan Donders, op het ministerie van financien verantwoordelijk voor opleiding en scholing. Overigens – wie weet hoe markten echt werken weet dat daar helemaal niets vanzelf gaat). Een van de problemen van de (nieuw-) klassieke gedachtengang heeft in dit kader te maken met dat er niet goed rekening wordt gehouden met het karakter van de moderne investeringen. De investeringen als aandeel van de totale bestedingen zijn gestegen van ruwweg 5% van alle bestedingen in de negentiende eeuw (toen de klassieke ideeën werden ontwikkeld) tot 20% of meer in de twintigste eeuw. Dit heeft twee consequenties. De investeringen stijgen en dalen in totaal sneller dan de consumptieve bestedingen van huishoudens en de overheidsinvesteringen. Door de stijging van het aandeel van de investeringen in de totale bestedingen werden de totale bestedingen in de economie dus ook volatiler, zoals dat heet. En het blijkt nu eenmaal dat een terugval in de investeringen niet automatisch wordt opgevangen door een stijging van andere bestedingscategorieen. In weerwil van alle mooie harmonieuze nieuw-klassieke ideeen – als bedrijven minder investeren gaan consumenten niet opeens meer uitgeven. Daarnaast leiden investeringen uiteraard tot nieuwe en productievere productiecapaciteit – de productiviteit stijgt. En dat productiviteitsstijgingsproces gaat door ook als de investeringen omlaag gaan, de zogeheten ‘leercurve’. In de jaren dertig steeg de productiviteit juist als de economische groei hoog was zeer snel, ondanks een laag niveau van de investeringen! Dus als de investeringen omlaag gaan verdwijnt niet alleen direct een gedeelte van de vraag – maar ook kan de overblijvende vraag ondanks een lager niveau van de investeringen tot steeds efficiënter worden bediend. We zijn dus veroordeeld tot groei. En op het bestedingsmatig opvangen van een daling van de investeringen in een situatie waarin de productiviteit wel blijft stijgen. Anders gezegd: de Spaanse economie was, qua aanbod, in staat tot een zeer grote en dynamische toename van de bouwproductie. Die vraag is weggevallen. En die moet worden opgevangen door nieuwe vraag. Zelfs een sterke stijging van de export is daarvoor niet voldoende zoals de ‘achterkant van een envelop’ berekening leert: die zou dan ongeveer moeten toenemen met minimaal vijftig procent van de huidige totale Spaanse bedrijfsproductie. De binnenlandse vraag moet weer omhoog. Wat ook betekent dat de schulden omlaag moeten. Hoe dan ook.
[…] {{title}} {{url}} (via @jessefrederik)"}};}In de vorige blogpost (nu met verbeterde grafiek!) heb ik de groei van Duitsland en Nederland in de jaren twintig en dertig naast elkaar gezet. Het grootste verschil deed zich voor in de periode 1933-1936, toen Nederland vasthield aan de […]
You ought to take part in a contest for one of the most useful websites on the internet. I am going to recommend this website!