Opnieuw: de niet zo denderende economie van de baltische staten.
De industriële productie van de Baltische staten ligt momenteel op het niveau van vijf jaar geleden – wat voor landen in een dergelijke ontwikkelingsfase beslist niet de bedoeling is. Komt dat door of ondanks het beleid en de crisis?
Daar gaat ie weer: de discussie over het succes (of niet) van de de ‘soberheidspolitiek’ die momenteel door een aantal landen wordt uitgevoerd. Op een bijeenkomst in Letland heeft het IMF lovende (hoewel, als je goed leest, niet heel erg lovende) woorden gesproken over deze politiek. Het IMF stelde bijvoorbeeld dat de ongelijkheid in de Baltische staten te hoog was om tot duurzaam herstel te komen… Paul Krugman stelde hierover dat er weliswaar herstel heeft plaats gevonden, maar dat de productie nog lang niet op het niveau van voor de crisis is. Waarop de Estlandse president erg boos werd en zei dat Krugman een idioot was die niet wist waar hij het over had. Tsja. Wat kunnen wij hieraan toevoegen? Wie heeft er gelijk?
Laten we kijken naar de doelen van ‘soberheidspolitiek’:
1. De lonen moeten omlaag om de kosten voor (export)bedrijven te verlagen
2. De lonen moeten omlaag om de binnenlandse consumptie te verminderen, zodat er ook minder wordt geïmporteerd
3. De overheid moet kleiner om de kosten voor (export)bedrijven te verlagen
4. De overheid moet kleiner om meer arbeid beschikbaar te maken voor de bedrijven
En het resultaat hiervan moet een snelle stijging van de export en de productie zijn die eventueel tot extra werkgelegenheid kan leiden maar die niet tot hogere inkomens mag leiden omdat de exportinkomens nodig zijn om buitenlandse schulden af te betalen. Het gaat dus niet om groei van de totale productie, maar om groei van de private productie en met name de exportproductie. Dat had die Krugman toch moeten weten! Bedrijven moeten het goed doen, tegenwoordig, niet de mensen. Goed, dat is natuurlijk een beetje overdreven. En de tekorten op de lopende rekening van deze landen waren voorafgaande aan de crisis van 2008 extreem en onhoudbaar hoog. Er moest hoe dan ook iets gebeuren – en net op dat moment brak de crisis uit en trok het kapitaal zich terug uit deze landen zodat de problemen niet alleen acuut maar ook nog eens veel groter werden. Maar wat? een mogelijkheid was een forse devaluatie geweest, wat zo goed werkte bij de Aziatische landen tijdens de Azie crisis. Dat werd echter uitgesloten, zodat er slechts ‘soberheidspolitiek’ overbleef (hoewel – een andere optie zou zijn geweest een deel van de private schulden af te boeken). Een aantal landen die deze politiek toepassen zijn de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. De vraag is natuurlijk of het ook werkt. De grafiek geeft hier enige informatie over: de industriële productie is weer even hoog als voor de crisis – maar anders dan in Polen, dat een minder rigide beleid voert maar voorafgaand aan de crisis ook geen zeepbeleconomie kende, niet hoger dan voor de crisis. Anders dan in Polen groeit de industriële productie op dit moment ook niet meer. Niet raar natuurlijk, want succesvolle exportlanden concurreren niet zozeer op kosten, maar op kennis en kwaliteit. En dat gaat tijd kosten. Tijd die er niet is, want de schulden zijn er nog steeds en de rente tikt door. Dat wordt dus over een poosje de volgende schuldsanering… (tenzij we een aantal schulden kwijtschelden).
Overigens werden de schulden vooral gevestigd op vastgoed, dat door de invloed van kapitaal een inflatoire prijsstijging ondervond. De prijzen zijn alweer omlaag, maar de schulden zijn er nog, gebaseerd op het geïnflateerde prijsniveau. We moeten echt die schulden op vastgoed gaan koppelen aan de waarde van dat vastgoed!
Ik heb de comments op de post van Krugman eens doorgenomen en iets wat steeds als kritiek terugkomt is dat hij de grafiek enkel in 2007 laat beginnen, zonder de hoge groei te tonen die eraan voorafging. Dan wordt er ook opgemerkt hoe de groei vanaf 2005 eigenlijk een schuldgedreven bubbel was, wat dan volgens deze mensen de recessie minder dramatisch maakt, omdat die groei zogezegd niet moet worden meegeteld. Een zeer vreemde logica. Een enorme bubbel gevolgd door een enorme recessie lijkt me sowieso een zeer slechte macro-economische ontwikkeling. Dit argument keert ook vaak terug bij de discussies over Ierland.
Correct. Op deze blog is overigens een grafiek te vinden die dit wel laat zien:
http://www.luxetveritas.nl/blog/?p=729
“Niet raar natuurlijk, want succesvolle exportlanden concurreren niet zozeer op kosten, maar op kennis en kwaliteit.”
Natuurlijk moet men iets degelijk hebben om te verkopen, maar u kan toch niet ontkennen dat kosten ook een rol spelen? Anders zou Zwitserland niet bezorgd moeten zijn over de appreciatie van de CHF. En recent zegde u zelf dat Denemarken een overgewaardeerde munt heeft.
Even zomaar een reactie, niet speciaal op dit bericht: wat een goeie site is dit! En wat een lekker leesbare analyses! Is er meer te zeggen over “wat ons/jullie bindt” op dit forum? Ik word zo blij van de diepgang hier! Kan ik me abonneren op nieuwe berichten?
Groet,
Arjan