dec 31, 2011
Posted by MerijnKnibbe on dec 31, 2011 | 1 comment
De laatste post van dit jaar. Na deze post een week internetstilte. Een vergelijking van Japan met een aantal Westerse landen leert dat de prijzen van huizen/land snel kunnen stijgen – waarna de daling decennia kan aanhouden. Daarnaast heeft een aantal landen op de een of andere manier weten te ontkomen aan de zeepbel in de huizenprijzen. Hier wordt vooral Oostenrijk ten tonele gevoerd: weliswaar lag de stijging in de metropool Wenen hoger dan in de rest van Oostenrijk – maar die stijging was toch veel lager dan in de andere landen in dit steekproefje. Is het toeval dat juist landen-zonder-huizenzeepbel, zoals Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland, het momenteel, economisch, vrij goed doen? Het is in ieder geval consistent met het denkwerk van een econoom als Koo In zijn wereld worden ‘balance sheet recessions’ gekenmerkt door huishoudens en bedrijven die eerder hoge schulden zijn aangegaan en nu relatief veel inkomen besteden aan het aflossen van leningen, met een gebrek aan vraag als gevolg. En had Nederland, samen met Denemarken, niet de hoogste hypotheekschuld van de wereld, per huisouden? En streeft het kabinet Rutte er niet met allemaal middelen naar om die nog verder te laten oplopen, door de netto subsidies aan huizenbezitters nog verder te laten oplopen, door huren prohibitief duur te maken en door corporaties te dwingen hun huizen te koop aan te bieden? Vergeet niet dat de corporaties in 2014 veel meer belasting moeten gaan betalen, het omgekeerde van de subsidies van ongeveer twintig jaar terug! Dit alles is goed voor de banken, natuurlijk. Maar ook voor ons?
Bron: BIS
dec 29, 2011
Posted by MerijnKnibbe on dec 29, 2011 | 0 comments
Volgens veel economen worden Nederlanders steeds rijker. Af en toe is er een misschien een bescheiden dipje van de economie – maar over de wat langere termijn gezien stijgt de productie per bewoner van ons land als een speer. Sinds 1969 is het “Bruto Binnenlands Product (BBP) per capita”, de door economen gebruikte maatstaf, zelfs meer dan verdubbeld!
We hebben meer en betere auto’s, meer en betere computers, meer en beter hoger onderwijs en vaak betere huizen en, inderdaad, wat minder soldaten. Het gaat, volgens dit soort gegevens, dus goed met ons op economisch gebied! Tenminste, als we naar het “BBP per capita” kijken. Toch kunnen hier vraagtekens bij gezet worden. En dan heb ik het niet over de nadelen van de groei, zoals files, toenemende energieverbruik of de schandalen in het grootschalige hoger onderwijs.
Lees hier verder…
dec 29, 2011
Posted by MerijnKnibbe on dec 29, 2011 | 4 comments
Vandaag heeft de Europese Centrale Bank (ECB) nieuwe gegevens over de groei van de geldhoeveelheid bekend gemaakt. De groei is alweer lager – en ligt daarmee nog verder onder de officiele 4,5% geldgroei doelstelling van de ECB. Voor zover er nog mensen bang waren voor hyperinflatie: dit is alweer een signaal dat we niet in een inflatoire maar in een deflatoire economie zitten.
Overigens: een situatie van hyperinflatie is, ten dele, natuurlijk gebaseerd op een hoge groei van de geldhoeveelheid. Maar het blijkt dat deze groei van de geldhoeveelheid net zo goed wordt veroorzaakt door de inflatie dan dat de groei van de geldhoeveelheid de inflatie veroorzaakt. De huizenprijzen in Ierland en Nederland laten zien hoe dat werkt: hoe hoger de prijzen, des te meer mensen lenen en des te meer geld er in de (huizen-)markt gepompt wordt (waarvoor natuurlijk wel nodig is dat ze dat geld kunnen lenen, wat weer kan omdat ook de banken denken dat de hoge prijzen niet zozeer inflatoir maar ‘fundamenteel’ zijn). Daarnaast blijkt de omloopsnelheid van het geld ten tijde van hyperinflatie te verdubbelen, te verdriedubbelen en te verviervoudigen… wat uiteraard ook zijn invloed weer heeft op het prijsniveau. Dus het is allemaal wat ingewikkeld. Maar hoe dan ook: deflatie is momenteel het grotere probleem. En ook dat blijkt uit de gegevens. Wie de data van de bank wat nader bestudeerd zal zien dat er een vlucht in contant geld is. Geld van spaarrekeningen wordt opgenomen en omgezet in cash of op de betaalrekening gestort. Dit gaat om tientallen miljarden. Andes gezegd: de omloopsnelheid van het contante geld is juist aan het dalen, op dit moment. Men heeft wel vertrouwen in het geld – maar niet in de banken!
P.S. – het moment dat de ECB wel remmend had moeten ingrijpen, gebaseerd op deze gegevens, was het begin van 2007, toen de geldgroei opeens van 8% naar 10% toenam, vooral ook door ontwikkelingen op de huizenmarkt. Maar dat gebeurde dus pas in juli 2008, toen al duidelijk was dat we in een neerwaartse spiraal zaten…
dec 24, 2011
Posted by MerijnKnibbe on dec 24, 2011 | 1 comment
Kerstmis. Feest van schuld – en vooral verlossing. Maar dit jaar vooral het eerste. De Nederlandse huishoudens zitten, meer dan de Griekse of de Italiaanse, onder de schuld, en zeker als het de huizenbezittende huishoudens zijn. De tijd van het jaar noopt tot een terugblik – hoe heeft dit allemaal zover kunnen komen. En vandaag vooral de vraag: wanneer is dat allemaal gebeurd. Het antwoord is: na de deregulering van de hypotheekmarkt in het begin van de jaren negentig(grafiek 1)
Geld overspoelde de tamelijk krappe huizenmarkt, waar het aanbod van nieuwbouw nauwelijks op de vraag reageerde, met (zoals op deze blog eerder betoogd) inflatoire stijging van de prijzen van huizen als gevolg. En dat is iets om over na te denken – geld (A) is kennelijk niet hetzelfde als geld (B). Nieuw hypotheekgeld – en bij het verstrekken van een hypotheek is meestal sprake van geldschepping door de banken – is kennelijk niet hetzelfde als nieuw geld dat u uit de muur trekt dat, volgens de definities, nieuw geld is als u daardoor rood komt te staan op uw betaalrekening. Aan een hypotheek zitten voorwaarden vast – het geld mag alleen worden gebruikt om een huis (en natuurlijk de overdrachtsbelasting of, bij een nieuwbouwhuis, de BTW) te betalen. En het moet daarom bij de notaris worden gestald, om te voorkomen dat u er mee naar Spanje gaat. Het heet allemaal Euro, maar het verschil tussen uw ene Euro en de andere kan, economisch, groter zijn dan tussen een Euro en een Dollar. Gezien de nogal uiteenlopende inflatoire prijsontwikkelingen op de huizenmarkt en de rest van de economie is er kennelijk sprake van ‘gescheiden markten’, dit in flagrante tegenspraak met het uitgangspunt van het ‘algemene evenwicht’ dat de achtergrond vormt van veel economisch denken, en waarin alle markten ‘voor altijd en eeuwig’ (geen overdrijving, letterlijk!) met elkaar samenhangen. Kwakdenken, dus.
En ja: De Nederlandsche Bank had gezien de ontwikkeling van de schulden veel eerder moeten ingrijpen: lagere uitgaven van de overheid, minder schulden van de huishoudens en kleinere banken: win/win/win. Maar helaas…
Laten we afsluiten met een positieve noot. Het is niet bepaald zo dat de jaren zeventig ‘mijn jaren’ zijn – dat is Groningen, toen U2 nog in Vera optrad. Maar ‘Bots’, jaren zeventig groep bij uitstek, heeft destijds natuurlijk wel het perfecte ‘Occupy’ lied neergezet. Het overlijden van Hans Sanders, de zanger van de Nederlandse jaren zeventig groep bij uitstek, ‘Bots’, heeft destijds in de Nederlandse media veelt te weinig aandacht gehad. In Duitsland, daarentegen…
http://www.qeyik.com/watch=mvpHjp9MGBw_rammstein-was-wollen-wir-trinken-tribute.html
dec 23, 2011
Posted by MerijnKnibbe on dec 23, 2011 | 0 comments
Gisteren werd de derde versie van de voorlopige ramingen van de economische groei van de VS in het derde kwartaal bekend (oef, wat een zin). Een citatie uit het persbericht:
“The price index for gross domestic purchases, which measures prices paid by U.S. residents,
increased 2.0 percent in the third quarter, 0.1 percentage point more than the second estimate; this index increased 3.3 percent in the second quarter. Excluding food and energy prices, the price index for gross domestic purchases increased 1.8 percent in the third quarter, compared with an increase of 2.7 percent in the second.”
Deze prijsindex is breder samengesteld dan de consumentenprijsindex. En laat dus zien dat de prijsstijging lager is geworden – ondanks alle angsten voor het tegendeel.
