Het gaat nog steeds niet erg goed, in de Baltische staten…
In “The Economist” van 16-22 juli 2011, p. 30, staat een berichtje met de titel: “Estonian Exceptionalism”. De teneur van het artikel is dat het opmerkelijk genoeg best wel goed gaat, economisch gezien, met de Baltische staten. Maar is dat ook zo? De auteur wijst op de sterk groeiende exporten – maar wanneer we Eurostat consulteren dan blijkt dat de importen net zo snel groeien en dat het saldo op de lopende rekening nog steeds negatief is… Overigens hoeft dat geen probleem te zijn, als al die Balten die nu naar Finland en Zweden emigreren om daar het werk te vinden dat er thuis niet is geld naar huis overmaken, zodat men daar tenminste nog iets kan besteden. Maar dat terzijde: de vraag is of ze het werkelijk goed doen. En deze vraag is des te interessanter omdat deze landen uithangbordjes zijn van het neoliberale denken: flexibiliteit van kapitaal en arbeid en lage belastingen als wondermiddelen om de economie te doen expanderen. Hebben deze wondermiddelen ook geholpen? Was de crisis minder diep en het herstel sneller dan in andere landen? De sectoren die vaak sterk getroffen worden tijdens een economische crisis maar daarna ook weer sterk herstel kunnen vertonen zijn de bouw en de nijverheid. Het is mogelijk de productie in de nijverheid (de industrie plus nutsbedrijven plus delfstoffenwinning, in het Engels ‘industrial production’ genoemd) in deze landen te vergelijken met die in andere transitielanden (alle gegevens: Eurostat). In grafiek 1 is dat gebeurd, waarbij volgens modern gebruik de ‘BELL’s’ apart zijn genomen (Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen) en zijn vergeleken met de landen die het qua productie sinds 2005 het best doen (Polen, Roemenië, Slowakije), de overige transitielanden die lid zijn van de EU (Slovenië, Hongarije en Tsjechië) zowel als met Turkije, een land dat qua loonniveau, productiviteit en ligging wel enigermate met de transitielanden te vergelijken is.
Wat blijkt:
1. De BELL’s deden het al na 2005 relatief gezien niet geweldig (relatief ten opzichte van de ‘oude’ EU overigens wel).
2. De neergang die in 2008 begon was juist dieper dan elders
3. De neergang duurde juist langer
4. En het herstel is juist minder overtuigend
Na 2006 hebben de BELL’s het dus eigenlijk niet al te best gedaan (zelfs niet vergeleken met Duitsland, Finland of Zweden). Het is mogelijk hier in meer detail naar te kijken – in het artikel in ‘The Economist’ wordt Estland met name genoemd als een wondertje van economisch herstel. Wat gebeurt er als we naar de transitielanden kijken die het (na 2005!) het best doen en die het het slechtst doen (grafiek 2). Estland doet het inderdaad wat beter dan de andere BELL’s – maar blijft, na 2006, sterk achter bij wat minder neo-liberaal angehauchte staten als Roemenië, Slowakije en Polen. Duidelijk is ondertussen dat de crisis in de Baltische staten werd veroorzaakt door onder meer losgeslagen kapitaal, op zoek naar snel rendement. Duidelijk zal ook zijn dat de flexibiliteit die men in deze landen in de economie heeft proberen in te bouwen niet het ultieme antwoord is op de vraag hoe crises voorkomen dan wel overkomen kunnen worden.
Ik zou het grafiekje van IJsland er ook wel bij willen zien.