Een stabiele wisselkoers – of een stabiele economie. De Baltische staten, deel III
Dankzij de bijdrage van collega Frederik is duidelijk dat de economische hoogconjunctuur die mede leidde tot de diepe val van de Baltische staten na 2007 onder andere werd veroorzaakt door ongebreidelde inflatable sumo wrestling suits kredietverlening. En het was geen gewone hoogconjunctuur. Bij een situatie waarin de reele huizenprijzen in enkele jaren verdrievoudigen (een wereldrecord?) mag ook van een zeepbel worden gesproken. Zonder deze zeepbel, die zich ook toonde in loonstijgingen tot 30% per jaar, had de crisis vermoedelijk minder hard toegeslagen.
Toch blijft, ondanks deze zeepbel, de vraag open staan waarom de val van de Baltische staten zo extreem diep was. Een buurland als Polen had ook te maken met een hoogconjunctuur. Deze was weliswaar van bescheidener aard dan die in de Baltische staten maar je zou toch verwachten dat ook dit land een flinke tik van de crisis van 2008 mee zou hebben gekregen. Het tegendeel is echter waar. Terwijl de Baltische staten een neergang zonder weerga meemaakten valt Polen juist op doordat de crisis weliswaar een groeivertraging en oplopende werkloosheid met zich meebracht – maar geen krimp! Waardoor werd dit verschil veroorzaakt? Was het, zoals wel gesuggereerd wordt, de vaste wisselkoers van de Baltische staten en de zwevende van Polen? De Baltische staten hielden koste wat het kost vast aan een stabiele koers ten opzichte van de Euro – en moesten (overigens geheel volgens de standaard economische theorie) daarvoor betalen met een bijzonder sterke stijging van het renteniveau (u weet wel, die rente waarvan in alle boekjes staat dat hij in geval van crisis omlaag moet….). De Polen voerden een tegenovergesteld beleid: de Zloty mocht deprecieren – en konden daarom ook de rente laten dalen de rente ging omlaag. Hoe extreem de verschillen waren blijkt uit grafiek 1. Terwijl de rente in Polen omlaag ging van 7 naar 4 % steeg deze in Letland naar: 28%.
Grafiek 1. Interbancaire rente en wisselkoersen in Polen en Letland, mei 2008 – mei 2011.
Bronnen: Letse Centrale Bank, OESO, Europese Centrale Bank.
Technische toelichting: mei 2008 = 100. De rente-indices zijn berekend als: (Letland: rente maand (t)/rente mei 2008*20+80) en (Polen: rente maand (t)/rente mei 2008*30+70). Op het hoogste niveau liep de rente in Letland, terwijl de crisis op zijn hoogtepunt was, op tot 25%…
Dus terwijl de kosten voor Poolse bedrijven daalden en hun concurrentievermogen prijstechnisch gezien verbeterde gebeurde het tegenovergestelde voor de Letse bedrijven – een schok die in het midden van de hevigste na-oorlogse economische crisis voldoende was om het land een fatale knock out te geven…. Een wrang aspect van dit verhaal: ondertussen is de rente in Polen alweer hoger dan in de Baltische staten, terwijl de wisselkoers alweer aanzienlijk gestegen is – en desondanks gaat het in Polen nog steeds veel, veel beter terwijl Poolse bedrijven ongetwijfeld in staat zijn geweest een voorsprong te creeren op ook voor Letse bedrijven belangrijke markten. En nog wranger: ondanks het overduidelijke falen van dit beleid wordt, momenteel in Zuid-Europa maar waarom straks niet voor Nederland, het ene na het andere land gedwongen een ‘Baltisch’scenario te volgen: krimp, krimp, krimp. De bijdrage van Frederik op deze site geeft aan waar dit toe leidt. In plaats van dat landen, ten opzichte van het BBP, minder schulden krijgen wordt de schuldenlast, ondanks netto aflossingen, ten opzichte van het BBP juist groter – schulddeflatie optima forma. Tachtig jaar geleden was al duidelijk dat dat niet werkt.
Tot maar liefst 25 % in letland? Dat gaat echt te ver vind ik. Er moet nodig eens iets gebeuren!
Uitermate interessant onderwerp! Ik kan zeggen dat ik dit niet verwacht had in de huidige lastige tijden! Bestaat er een methode om me te abonneren op deze onderwerpen?
Een fascinerende is zeker de moeite commentaar . Er is geen twijfel dat dat je moet publiceren meer over deze nummer , het misschien niet zijn een taboe onderwerp maar meestal mensen niet bespreek deze onderwerpen . Naar de volgende! Beste wensen ! .