Spaanse crisis ten einde? Ik betwijfel het.
Gisteen kwam het bericht dat, ook gecorrigeerd voor het seizoen, de Spaanse werkloosheid fors gedaald is. Een goed bericht (al meen ik me te herinneren dat we vorig jaar rond deelfde tijd exact hetzelfde bericht kregen…). Daarnaast (via Robin Fransman) een belangrijk artikel van Bloomberg dat een aantal Spaanse bedrijven de exportmarkten steeds beter weten te vinden en, nog beter nieuws, dat dit tot dynamische effecten leidt. Betere producten, hogere kwaliteit. Een zweem van groen!
Ik verwijs wat die export betreft naar drie recente artikelen op Voxeu, die allemaal aangeven dat exporteren en de productiviteitsvoordelen hiervan niet worden gestimuleerd door lage lonen of zelfs van buitenlandse investeringen maar vooral erg afhankelijk zijn van ‘menselijk kapitaal’. Zie hier, hier en hier. En dat vaak op extreem lokale basis, denk aan de schilder van jachten in Wartena of Terherne (deel van de Friese, internationaal vermaarde jachtbouw hotspot) die zijn neefje opleidt. Opmerkelijk in het Bloombergartikel is dat een van de bedrijven zelfs stelt dat ze dankzij de export de lonen juist niet hoeven te verlagen…. . Terzijde: beleidsmatig betekent dat er veel meer met (internationale) stages moet worden gewerkt in het MBO, HBO en universitaire onderwijs en dat er, net als vroeger in de Nederlandse zuivelindustrie, wanneer er ergens in een bedrijf een leuke vacature is dat die dan doorgeseind wordt aan een high potential bij een ander zuivelbedrijf die daar niet kan doorgroeien. Insiders first. Want dat bevorderd de doorstroming van kennis en vaardigheid.
De titel van het Bloomberg artikel, “Spain’s Crisis Fades as Exports Transform Country” is echter onjuist en zelfs schandalig. Erger nog: het getuigt van onkunde. De Spaanse crisis vervaagt helemaal niet. Ook als de Spaanse export in vijf jaar verdubbelt (i.e. 14% groei per jaar) terwijl er tegelijkertijd honderduizenden mensen uit Spanje emigreren dan nog zijn de (werkloosheids)problemen nog niet opgelost. Ook dan dreigt met name de zeer snel groeiende groep van langdurig werklozen te veranderen in een niet goed in de maatschappij geïntegreerde ‘onderklasse’. De Spaanse crisis verergert met het tempo van de stijging van de langdurige werkloosheid. En de Spaanse export groeit niet met 14% per jaar. Of met 4% per jaar. De Spaanse export neemt al enige tijd af.
Laten we daarvoor naar de Spaanse nationale rekeningen van het eerste kwartaal kijken. Ja, de netto export (export minus import) neemt toe (eigenlijk: de netto import neemt af). Maar alleen omdat de importen sneller dalen dan de exporten, de bruto exporten van Spaanse goederen en diensten daalden namelijk, de afgelopen twee kwartalen. Ook is de crisis is niet meer voornamelijk beperkt tot de bouwnijverheid – de werkgelegenheid daalt nu in alle sectoren, volgens deze rekeningen.
Natuurlijk, Spanje moet meer exporteren. Temeer daar extra investeringen in de bouwnijverheid momenteel niet erg verstandig zijn, zelfs al ze werk opleveren… de 30% extra bestedingen die nodig zijn moeten uit een ander hoek komen dan de bouwnijverheid. En exporteren zou een deel van die hoek kunnen zijn. Maar exporteren zou voor Spanje een stuk makkelijker zijn als de Eurozone staten met zeer grote overschotten op de lopende rekening, zoals Duitsland en Nederland nu geen beleid zouden voeren dat gericht is op het nog verder verhogen van die overschotten. Daarbij wordt ‘zeer’, in navolging van de Europese Commissie, gedefinieerd als: meer dan 6% van het BBP. Ter info: het Chinese overschot is nu 2% van het BBP. En het zou, ook voor het overleven van de Euro als munt, verstandig zijn als we een Europese AOW invoeren. Dat is nu goed voor Spanje en de bestedingen daar – en over tien jaar wellicht goed voor ons. Want een belangrijke reden om dit te doen is te voorkomen dat de sociale voorzieningen in Europa, via de salamitaktiek, telkens wanneer er een individueel land in crisis is worden opgeofferd op het altaar van de schulden die ondragelijk worden omdat het land in crisis komt, mede door (export)beleid van andere landen. Er is in spanje wellicht een zweem van groen – bij de bomen die overgebleven zijn. Maar het bos is verdwenen. Wachten totdat de overgebleven bomen zichzelf uitzaaien en weer een bos vormen duurt generaties. We zullen ze moeten helpen met het aanplanten ervan. Dan kunne wij over tien jaar wellicht in de schaduw ervan zitten.
Uitermate leerzaam artikel! Ik moet zeggen dat ik dit niet had zien aankomen met de huidige lastige tijden! Is er een methode om me aan te melden voor deze site?