Crisis, arbeid en de jaren dertig: waarom ‘verloren decennia’ niet nodig zijn
Josh Lehner heeft een aardige blogpost waarin hij verschillende financiële crises in verschillende landen en periodes vergelijkt. Duidelijk is dat het herstel zomaar vijftien jaar kan duren – maar dat het ook veel sneller kan gaan. Een relatief snel herstel vond plaats in de VS in de jaren dertig en in Spanje, na een verloren decennium, in de jaren negentig (zie eerste grafiek, overgenomen van Lehner, jaartal toegevoegd). ‘So much’ voor de veronderstelde rigiditeit van de Spaanse economie! Maar de vraag doet zich wel voor of een dergelijk verloren decennium een noodzaak is voor eventueel herstel: hebben de ‘austerianen’ (term van Paul de Grauwe) daarmee gelijk? Het is aardig om daaromtrent de VS in de jaren dertig te vergelijken met Nederland in dezelfde periode (de tweede grafiek, bron CBS).
Wat opvalt als we deze vergelijking maken is het verschil tussen Nederland en de VS, qua timing. Nederland sukkelde nog jaren door met lage werkgelegenheid (en torenhoge werkloosheid), in de VS kwam het herstel snel op gang. Patronen vergelijkbaar met de VS zijn zichtbaar in Nazi-Duitsland en (wat minder sterk) het Verenigd Koninkrijk, een patroon vergelijkbaar met Nederland is bijvoorbeeld zichtbaar in Frankrijk. Waarom dit verschil?
In de VS kwam het herstel veel sneller op gang! Wat was het verschil met Nederland en Frankrijk? Zowel de VS (alsook het Verenigd Koninkrijk en Nazi-Duitsland) lieten de band met ‘goud’ los, waardoor de economie zijn grootste rigiditeit in een keer kwijt was en de groei kon terugkeren. Overigens daalde de werkloosheid in al deze landen minder snel dan dat de werkgelegenheid groeide, omdat de (beroeps)bevolking snel toenam. En deze nam zo ongeveer het snelst toe in Nederland… juist het land dat zich de verkwisting en perversiteit van de gouden standaard het minst goed kon veroorloven hield daar het langst aan vast. Ander belangrijk punt: ondanks de totale ineenstorting van de private investeringen (deze zouden pas na WW II weer op een modern niveau komen) bleef de productiviteit in al deze landen snel toenemen! De private consumptie en de export konden het door de lagere investeringen ontstane bestedingsgat niet vullen – en voor zover dat gebeurde werd deze extra vraag werkgelegenheidstechnisch ‘opgegeten’ door de productiviteitsstijgingen. Zowel Jan Willem Drukker als Herman de Jong hebben boeiende boeken over deze problematiek geschreven. Maar om op de vraag terug te komen: verloren decennia zijn niet noodzakelijk. Althans – zolang we de waarde van geld niet verwarren met echte welvaart, productie en rijkdom. Om dit anders te stellen: uw pensioen is meer gebaat bij een welvarend Nederland dan bij een hoge of lage rekenrente.
I love blogging and i can say that you also love blogging.`*;,’