De dynamiek van de markt, ook toen al (1698)
Een van de bekende maar toch wat ondergewaardeerde figuren uit de economische geschiedenis is ‘de winkelier’, of, zoals we haar ook wel tegenkomen in de bronnen, ‘de winkeliersche’, waarbij de ‘winkeliersche’ vaak weduwe was en althans in de steden van Friesland ook duidelijk minder vermogend was dan ‘de winkelier’. Deze figuur is ondergewaardeerd omdat hij, en zij, als wat saai bekend staan maar toch een revolutionaire rol hebben gespeeld in de geschiedenis. Een saaie revolutionaire rol, dat wel, maar toch: revolutionair. Rond 1500 moesten abten van de Friese kloosters nog naar steden als Kampen en Amsterdam om zaken als appelsienen en peper te kopen. Zestig jaar later konden zij dit ‘om de hoek’ kopen, in ook toen al niet al te overweldigende stadjes als Bolsward en Franeker. En dus – en dat is het revolutionaire – kon iedereen die wat geld had dat ook. En dat waren in Friesland in deze tijd toch nog aardig wat mensen. De eerste tekenen van de consumptiemaatschappij, de dynamiek van de markt, ‘creatieve constructie’, merkwaardige ongeplande maar effectieve netwerken. Hieronder zijn, opgeduikeld uit de elektronische databestanden van het Meertensinstituut, twee boedels van winkeliers uit het provinciestadje Doesburg weergegeven, een uit 1698 en een uit 1701. Opmerkelijk en revolutionair is het internationale karakter van het assortiment. Olijfolie, wijn uit de Elzas, suiker, krenten, kaneel, muskaatnoten, stokvis (IJsland of Noorwegen!), Aluin, Zwavel – noem maar op. De hele wereld was vertegenwoordigd. Het mooiste vind ik, niet in deze boedel maar in een uit 1781, ‘Surinaamse koffie’. In Doesburg verkocht een kruideniertje een plant uit Ethiopie die in Zuid-Amerika werd geteeld door Joodse plantagehouders die Amsterdams kapitaal hadden gebruikt om de zaak te financieren – en Afrikaanse slaven gebruikten als arbeid. Want ook dat laatste was (en is, de onvrijwillige ‘sex trade’ schijnt tien keer zo groot te zijn als de transatlantische slavenhandel ooit is geweest) de markt in optima forma. De consumentenmaatschappij leidde niet alleen hier tot revolutionaire veranderingen.
| Winkelier, 1698, doesburg | ||
| 1701,2 | ||
| 1 | Olijfolie (boomolie) | |
| 2 | Bier, goed en dun | |
| 1 | Wijn, elzasser | |
| 1 | Sekt | |
| 2 | Gedroogde pruimen | |
| 1 | Gedroogde vijgen | |
| 1 | Potsuiker | |
| 1 | krenten | |
| 1 | siroop | |
| 1 | Suiker | |
| 1 | rozijnen | |
| 1 | Anijszaad | |
| 1 | Kaneel | |
| 2 | Gedroogde bloemen | |
| 2 | nagelgruis | |
| 1 | Muskaatnoten | |
| 2 | Stijfsel | |
| 1 | Gember | |
| 1 | nagelhout | Rookvlees? |
| 2 | Zeep | |
| 2 | Olie | |
| 1 | Kandij | |
| 1 | hars | |
| 1 | Aluin | |
| 2 | Kaas | |
| 1 | Zwavel | |
| 1 | Stokvis | |
| 2 | Gerst | |
| 1 | Rijst | |
| 2 | Boekweitgort | |
| 2 | Gruttenmeel | |
| 2 | Hennepzaad | |
| 2 | Eek (azijn) | |
| 1 | Mede-as | |
| 2 | Tonschuursel | |
| 2 | Hop | |
| 1 | Zout | |
| 2 | Vlas | |
| Hier alleen nieuwe producten die niet in de vorige winkeliersboedel zaten! | ||
| Brandewijn | ||
| Jenever | ||
| Tabak | ||
| Kersen | ||
| haringen | ||
| labberdaan (soort vis) | ||
| ongel (soort vet) | ||
| amandelen | ||
| zwartelstokken | ||
| traan | ||
| Pek | ||
| teer | ||
| erwten | ||
| komijn | ||
DreamProxies.com — cheapest elite private proxies with 50% price cut! Professional quality, Limitless proxies, Excellent speed and also Least expensive price ranges : simply $0.25 each proxy! Very best private proxies just from DreamProxies.com
Haahhaah. I’m not too bright today. Great post!
The Second Amendment gives us the inalienable right to KEEP and BEAR arms . The Politicions are no more priviledged than any other law abiding citizen.The courts may strike down all these gun bans in the future. Praise the Lord and Pass the Ammunition.
Sko litla stærðfræðinginn með allt á hreinu.!! Amma veit alveg að Albert er snillingur að telja !! Verið öll velkomin heim og ég trúi að Noel hafi fagnað ykkur. Héðan er allt gott nema kuldinn er að gera útaf við garðáhugann, sem var nú ekki of mikill fyrir.